Chị Lê Anh Tài (56 tuổi, Đống Đa, Hà Nội) vui mừng khi học sinh các cấp được miễn học phí từ năm học 2025-2026. Đây là chính sách nhân văn, giúp nhiều gia đình, đặc biệt là hộ nghèo, giảm bớt gánh nặng tài chính.

Tuy nhiên, chị lo lắng khi các khoản phụ phí như kỹ năng mềm hay ngoại khóa vẫn tiếp tục tăng. Nhiều khoản “tự nguyện” nhưng khó từ chối. Chưa kể những khoản có tính "lạm thu" mà nhiều trường học vẫn thực hiện vào đầu năm học, gây bức xúc kéo dài cho phụ huynh và cả xã hội.

"Những khoản thu này tuy nhỏ lẻ, nhưng cộng dồn lại thành gánh nặng lớn, đặc biệt khi thiếu minh bạch và không được cơ quan chức năng giám sát chặt chẽ", chị Tài chia sẻ.

Anh Tuấn Hiệp (35 tuổi, Đông Anh, Hà Nội) vui mừng khi con được miễn học phí, giúp gia đình giảm bớt chi tiêu. Tuy nhiên, ngoài khoản học phí được miễn, phụ huynh vẫn phải đóng hàng triệu đồng mỗi năm cho cơ sở vật chất, điện nước, bán trú và nhiều khoản khác.

"Học phí được miễn nhưng phụ phí không mất đi. Tôi còn lo các trường tăng thu để bù vào phần miễn giảm. Điều này xưa nay không hiếm xảy ra", anh Hiệp băn khoăn.

Không riêng gì anh Hiệp, anh Phạm Văn Nam (quận Hoàng Mai, Hà Nội) cũng bày tỏ sự lo lắng: "Nhà tôi có hai con học tiểu học. Trước đây, mỗi năm đóng khoảng 6 triệu đồng học phí, nhưng năm nay dù học phí không còn, tiền phụ phí lại tăng gấp 3-4 lần. Tính ra, tôi còn phải đóng nhiều hơn khi chưa được miễn học phí".

Cùng với đó, nhiều phụ huynh cũng đặt câu hỏi về việc khi miễn học phí có khiến tình trạng quá tải ở trường công lập tăng hay không. Nhiều người sợ rằng từ năm học tiếp theo, các gia đình sẽ đổ xô đăng ký cho con vào trường công, khiến tỷ lệ chọi tăng lên, các con vất vả ôn tập, phụ huynh cũng mệt mỏi với việc "giành giật" suất học cho con.

Theo PGS.TS Nguyễn Chí Thành, Trưởng khoa Sư phạm, trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, việc miễn học phí giúp giảm tình trạng học sinh bỏ học vì không đủ khả năng tài chính, góp phần tăng tỷ lệ hoàn thành THPT và tạo động lực để các em theo đuổi học vấn cao hơn. Những điều này góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Cùng đó, chính sách mới cũng thúc đẩy sức cạnh tranh của trường công lập với trường tư, đặc biệt là những trường tư có mức học phí vừa phải, cơ sở vật chất không quá hiện đại.

"Khi trường công không thu học phí, các trường tư sẽ phải tìm cách tạo ra sự khác biệt để giữ chân học sinh, có thể bằng cách nâng cao chất lượng giảng dạy, bổ sung dịch vụ, cá nhân hóa chương trình hoặc phát triển các mô hình đào tạo đặc thù", ông Thành phân tích.

Tuy nhiên, việc miễn học phí cần đồng bộ với các cơ chế tài chính khác, đặc biệt là quản lý chặt chẽ các khoản thu đầu năm học. Không chỉ dừng lại ở miễn học phí, mà phải loại bỏ hoàn toàn những khoản thu vô lý như tiền sổ học bạ, sơn bảng, mua quạt, ghế ngồi sân chào cờ, hay phí vệ sinh, bảo vệ… Những chi phí này đương nhiên thuộc trách nhiệm của trường công lập.

Thực tế, nhiều năm qua, phụ huynh vẫn “kêu trời” vì đầu năm phải đóng hàng loạt khoản phí, có khi lên đến cả chục triệu đồng. Trong đó, học phí chỉ chiếm khoảng 20%, còn lại là các khoản xã hội hóa, học thêm, đóng góp khác, gây áp lực lớn cho gia đình.

Bên cạnh đó, các địa phương cũng cần có chính sách hỗ trợ học phí cho học sinh trường tư, đảm bảo thu nhập giáo viên để hạn chế dạy thêm tràn lan. Tránh tình trạng miễn học phí nhưng nhà trường lại tăng mạnh các khoản phụ phí, khiến phụ huynh vẫn gánh nặng chi tiêu.

Ngoài ra, dù miễn học phí, chính quyền vẫn cần đầu tư bảo trì cơ sở vật chất, đảm bảo môi trường học tập an toàn, chất lượng cho học sinh.

Trịnh Hải