Theo thống kê, số liệt sĩ trên toàn quốc hiện chưa xác định thông tin là khoảng 500.000 trường hợp, trong đó khoảng 200.000 hài cốt liệt sĩ chưa quy tập, nằm rải rác ở các tỉnh phía Nam, nước bạn Lào và Campuchia; trên 300.000 hài cốt liệt sĩ đã quy tập và an táng tại các nghĩa trang nhưng thiếu thông tin.

Hiện nay, đã có trang thông tin điện tử chính thức về tìm mộ liệt sĩ nhưng còn gặp nhiều khó khăn trong việc xác định chính xác hài cốt đúng với liệt sĩ cần tìm kiếm. Chi phí giám định cao, trong khi đó do đặc thù điều kiện thời tiết ở Việt Nam nóng ẩm, các liệt sĩ hy sinh cũng không có điều kiện chôn cất cẩn thận, nên thời gian phân hủy nhanh, khoảng 10 năm nữa có thể không quy tập được. Do đó, việc định danh ADN của các liệt sĩ để hỗ trợ người thân đưa các anh về lại với gia đình là việc làm cấp thiết.

Thị xã Phú Thọ (tỉnh Phú Thọ) hiện có 6 nghĩa trang và 2 đài tưởng niệm liệt sĩ

Để định danh ADN của các liệt sĩ, mới đây, UBND tỉnh Phú Thọ đã ban hành Kế hoạch triển khai thu nhận mẫu ADN cho thân nhân của liệt sĩ chưa xác định được danh tính trên địa bàn tỉnh.

Theo đó, Phú Thọ sẽ xây dựng cơ sở dữ liệu thông tin liệt sĩ và thân nhân đầy đủ, chính xác đảm bảo kết nối, tích hợp với các cơ sở dữ liệu liên quan, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu căn cước có thể tích hợp, chia sẻ đầy đủ thông tin ADN hài cốt liệt sĩ có thể thực hiện tích hợp, đối sánh, truy nguyên thông tin nhân thân của các liệt sĩ chưa xác định được thông tin.

Đồng thời, đảm bảo sự chỉ đạo thống nhất đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, bảo đảm chặt chẽ, không để xảy ra thất thoát, lãng phí trong quá trình thực hiện.

Trong quá trình thực hiện bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất các giải pháp kỹ thuật; an ninh, an toàn thông tin và thực hiện đúng các quy trình bảo mật; đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị để triển khai thực hiện các nhiệm vụ được giao đáp ứng yêu cầu về tiến độ, chất lượng đề ra. Đảm bảo kinh phí thực hiện trong đó khuyến khích các cá nhân, tổ chức tham gia thực hiện các chính sách, chế độ ưu đãi đối với thân nhân liệt sĩ chưa xác định được thông tin.

Nhằm đạt được mục tiêu đề ra, Phú Thọ tập trung đẩy mạnh công tác thông tin, tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước đối với công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và việc triển khai thu mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính tạo sự đồng thuận, thống nhất trong quá trình thực hiện.

Tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin liên quan đến thân nhân liệt sĩ chưa xác định danh tính. Tuyên truyền, vận động các tầng lớp nhân dân và cộng đồng dân cư cung cấp thông tin và phối hợp tham gia tìm kiếm thông tin thân nhân liệt sĩ còn thiếu thông tin để xác định danh tính liệt sĩ; tuyên truyền, vận động các tổ chức xã hội, hội viên Hội Cựu chiến binh các cấp cung cấp thông tin, phối hợp tham gia tìm kiếm thông tin liệt sĩ còn thiếu thông tin và thân nhân để xác định danh tính liệt sĩ; tuyên truyền, động viên các cá nhân là thân nhân các liệt sĩ chưa xác định danh tính tham gia thu nhận ADN vì các mục tiêu tốt đẹp và các tiện ích mang lại. Tuyên truyền, vận động, khuyến khích các cá nhân, tổ chức tham gia đồng hành thực hiện các chính sách, chế độ ưu đãi đối với thân nhân liệt sĩ chưa xác định được thông tin.

Theo Kế hoạch, UBND tỉnh giao Sở Lao động - Thương binh và Xã hội Phú Thọ chủ trì, phối hợp rà soát các văn bản pháp luật và kiến nghị điều chỉnh, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật còn thiếu để làm hành lang pháp lý cho quá trình triển khai thực hiện; thành lập Ban chỉ đạo của tỉnh thực hiện nhiệm vụ xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin; lập danh sách các liệt sĩ chưa xác định được thông tin hài cốt và thân nhân gia đình.

Bên cạnh đó, xác định hiện trạng dữ liệu thông tin ADN hài cốt liệt sĩ và nhân thân hiện đang được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (Cục Người có công) lưu trữ, quản lý. Rà soát hiện trạng hài cốt liệt sĩ bao gồm: các trường hợp đã được quy tập, các trường hợp đang được quy tập, các trường hợp chưa được quy tập về các nghĩa trang; các trường hợp đã thu mẫu về Cục Người có công và các đơn vị có liên quan nhưng chưa thực hiện phân tích.

Công an tỉnh chủ trì, phối hợp Sở Lao động – Thương binh và Xã hội và UBND huyện, thành, thị thực hiện khảo sát, thu thập thông liệt sĩ và thân nhân gồm: thông tin liệt sĩ đã xác định được phần mộ và người hưởng trợ cấp của liệt sĩ; thông tin liệt sĩ chưa xác định được phần mộ và thân nhân. Xác minh, cập nhật, bổ sung thông tin các liệt sĩ chưa xác định được hài cốt và thông tin thân nhân liệt sĩ trên phần mềm hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

Sau khi thành lập các Tổ thu nhận mẫu ADN thân nhân liệt sĩ, các Tổ tiến hành đánh giá, phân loại thân nhân gia đình có liệt sĩ chưa xác định được thông tin hài cốt có thể thu mẫu đối sánh, trong đó xác định các gia đình có người thân ở mức độ ưu tiên có khả năng đối sánh cao; các gia đình có hoàn cảnh khó khăn, hộ nghèo… để ưu tiên thực hiện trước, các thân nhân còn lại thực hiện sau.

Thực hiện thu mẫu, lưu mẫu ADN thân nhân liệt sĩ theo hướng dẫn tại công văn số 600/NCC-LTHS ngày 21/6/2012 của Cục Người có công thuộc Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội về việc lấy mẫu sinh phẩm giám định ADN xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin quy định về việc lấy mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ.

Đối tượng lấy mẫu sinh phẩm (bao gồm toàn bộ thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin): Ít nhất lấy mẫu của 02 người trong số những người thân có mối quan hệ huyết thống theo dòng mẹ của liệt sĩ, theo thứ tự ưu tiên: (1) mẹ liệt sĩ; (2) mẹ đẻ của mẹ đẻ (bà ngoại ruột) của liệt sĩ; (3) anh chị em cùng mẹ đẻ với liệt sĩ; (4) bác, cậu, dì là anh, chị, em ruột của mẹ liệt sĩ (cùng mẹ đẻ).

Khi không có thân nhân là những đối tượng nêu trên, có thể lấy của những người có quan hệ họ hàng xa hơn nhưng vẫn có quan hệ huyết thống theo dòng mẹ với liệt sĩ như: (5) anh, em con của chị gái, em gái mẹ đẻ liệt sĩ; (6) con của chị gái, em gái của liệt sĩ.

Việc thực hiện lấy mẫu ADN theo các giai đoạn: giai đoạn 1, thực hiện trong năm 2024; giai đoạn 2, từ 01/01/2025 đến ngày 31/12/2025; giai đoạn 3, từ 01/01/2026 đến ngày 31/12/2026. Việc thu mẫu và lưu mẫu được thực hiện, điều chỉnh theo từng giai đoạn phù hợp với điều kiện tình hình thực tế để đảm bảo đạt hiệu quả cao.

Quy trình thu nhận, bảo quản, phân tích mẫu với thân nhân liệt sĩ đảm bảo giải pháp xác thực thông tin công dân và thu kèm sinh trắc ảnh mặt hoặc vân tay để đối sánh xác thực lại với thông tin trong cơ sở dữ liệu căn cước và giải pháp kết nối, tích hợp dữ liệu. Quy trình thực hiện theo Thông tư số 119/2023/TT-BQP ngày 22/12/2023 của Bộ Quốc phòng ban hành Quy trình xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin.