Thời gian qua, do tác động kéo dài của đại dịch COVID-19, số lượng NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí có chiều hướng gia tăng nhưng chưa được trợ giúp kịp thời. Hơn nữa, các mô hình chăm sóc dựa vào cộng đồng, gia đình vẫn chưa đủ điều kiện để triển khai.

Ông Nguyễn Trí Tâm ở xã An Định, huyện Tuy An (thành phố Tuy Hòa) có 2 đứa con nhưng 1 cháu bị tự kỷ. “Sau ly hôn, tôi nuôi 2 đứa con, nhưng đứa nhỏ 5 tuổi hay bị bệnh và chậm nói hơn so với trẻ em cùng trang lứa. Hoàn cảnh kinh tế khó khăn, tôi phải bươn chải để có tiền nuôi các con. Khi cháu chuẩn bị vào lớp 1 thì có nhiều biểu hiện lạ, tôi đưa đến bác sĩ khám thì biết cháu mắc chứng tự kỷ. Tôi cố gắng gần gũi các con hơn. Các cô giáo cũng cố gắng hướng dẫn, giúp đỡ để cháu sớm hòa nhập cộng đồng”, ông Tâm bày tỏ.

Ông Đinh Viết Hậu, Trưởng phòng Bảo trợ xã hội - Trẻ em - Bình đẳng giới (Sở LĐ-TB-XH), cho biết: Hiện nay vẫn còn nhiều trẻ tự kỷ, những người mắc chứng trầm cảm, tâm thần không được phát hiện sớm, không coi trọng hoặc vì nhiều lý do đã bị bỏ qua dẫn tới bỏ lỡ giai đoạn vàng trong can thiệp, khiến bệnh ngày càng nghiêm trọng. Nhiều người chưa có sự cảm thông với NTT, trẻ tự kỷ, làm những gia đình có con em, người thân không may mắc các chứng tự kỷ, tâm thần, rối nhiễu tâm trí đau buồn.

Bà N.T.M ở phường 3, TP Tuy Hòa, dù gần 80 tuổi nhưng hàng ngày vẫn phải chăm nom người con trai gần 50 tuổi mắc bệnh tâm thần nhiều năm nay. “Bình thường con tôi rất hiền lành, dễ tính nhưng khi trái gió trở trời, nhất là mùa nắng nóng thì nó phát bệnh. Có người cảm thông nhưng vẫn không ít người có thái độ kỳ thị, chưa thực sự cảm thông với những người mắc chứng bệnh như cháu…”, bà M tâm sự. 

Toàn tỉnh Phú Yên hiện có 2.500 người mắc bệnh tâm thần nặng; trong đó, 1.433 người bị tâm thần phân liệt, 657 người bị rối loạn tâm thần và 397 người chưa xác định được dạng tật cụ thể. Hầu hết các gia đình đều có hoàn cảnh khó khăn, thu nhập thấp, trong khi các chương trình và chính sách xã hội dành cho các đối tượng này còn hạn chế. 

“Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021-2030 sẽ tiếp tục tạo cơ hội cho những đối tượng này hòa nhập cộng đồng tốt hơn, giảm gánh nặng chi phí chăm sóc, chữa trị cho gia đình và xã hội. Chương trình nhằm huy động sự tham gia của xã hội để tăng cường trợ giúp về vật chất, tinh thần, chăm sóc, phục hồi chức năng cho các đối tượng, giúp họ ổn định cuộc sống. Qua đó giúp sàng lọc, phát hiện, hỗ trợ can thiệp, phòng ngừa người rối nhiễu tâm trí, đặc biệt là trẻ tự kỷ bị tâm thần nặng, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp xã hội đối với NTT, bị rối nhiễu tâm trí”, ông Đinh Viết Hậu cho biết. 

Theo đó, Sở LĐ-TB-XH chủ trì tổ chức triển khai chương trình, có trách nhiệm phối hợp với các sở, ngành liên quan xây dựng kế hoạch thực hiện hàng năm về trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí trên địa bàn tỉnh. Đồng thời tổ chức việc chăm sóc, giáo dục và phục hồi chức năng tại các cơ sở của ngành; tạo việc làm, hỗ trợ sinh kế cho gia đình của NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; triển khai các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức; khảo sát, đánh giá và thu thập thông tin về NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí; tiếp tục nâng cao năng lực đội ngũ công chức, viên chức và cộng tác viên làm công tác trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng.

“Từ nay đến năm 2025, toàn tỉnh phấn đấu, mỗi năm có ít nhất 80% NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tiếp cận các dịch vụ y tế dưới các hình thức khác nhau; 70% trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm dạng khuyết tật phổ tự kỷ và được can thiệp sớm. Các đơn vị chức năng tăng cường hỗ trợ hướng nghiệp, lao động trị liệu tại cơ sở trợ giúp xã hội đối với NTT, người rối nhiễu tâm trí; xem xét, tạo điều kiện cho hộ gia đình có NTT, người rối nhiễu tâm trí có nhu cầu và đủ điều kiện được vay vốn với lãi suất ưu đãi theo quy định. Ít nhất 60% cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí có câu lạc bộ thể dục, thể thao, văn hóa, văn nghệ của NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí...”, ông Đinh Viết Hậu cho biết thêm.

Từ nay đến năm 2025, toàn tỉnh Phú Yên phấn đấu, mỗi năm có ít nhất 80% NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tiếp cận các dịch vụ y tế dưới các hình thức khác nhau; 70% trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm dạng khuyết tật phổ tự kỷ và được can thiệp sớm./.