Quảng Ninh hiện có trên 162.500 người dân tộc thiểu số (DTTS), chiếm 12,31% dân số toàn tỉnh, cư trú trên hơn 85% diện tích của tỉnh - những địa bàn có vị trí trọng yếu về quốc phòng an ninh, biên giới quốc gia. Những năm qua, các cấp ủy, chính quyền, ban, ngành, đoàn thể trong tỉnh đã luôn quan tâm sâu sát, kịp thời về công tác dân tộc và chính sách chăm lo cho đồng bào dân tộc thiểu số, tạo diện mạo mới, khởi sắc ở vùng đồng bào DTTS trong tỉnh.

Xác định việc thực hiện công tác dân tộc nói chung và chăm lo toàn diện cho đồng bào DTTS nói riêng là nhiệm vụ quan trọng, những năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện tốt các chương trình mục tiêu, đề án, chính sách cho khu vực này thông qua các chương trình giảm nghèo, hỗ trợ phát triển sản xuất, đầu tư hạ tầng, chăm sóc y tế, phát triển giáo dục… Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết 07 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng về công tác dân tộc trong sự phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững gắn với bảo vệ vững chắc quốc phòng, an ninh. Đồng thời, chủ động đề xuất và vận dụng linh hoạt các nguồn lực, dành cơ chế đặc biệt để thực hiện một số chính sách dân tộc trên địa bàn, nhất là thông qua thực hiện Chương trình 135, Đề án 196, Chương trình xây dựng nông thôn mới. Bên cạnh đó, công tác giữ gìn, bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể của đồng bào DTTS cũng được tỉnh chú trọng thông qua các đề án, nhiệm vụ; việc xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở; phục dựng, tổ chức những lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc; tổ chức phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng văn hóa… Hiện UBND tỉnh cũng đang giao Ban Dân tộc tỉnh chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, địa phương liên quan tham mưu, đề xuất việc khôi phục, xây dựng một số làng, bản DTTS đặc sắc của tỉnh.

Giai đoạn 2016 - 2020, tổng nguồn lực huy động thực hiện Chương trình 135, Ðề án 196 là 1.770 tỷ đồng; trong đó ngân sách tỉnh hơn 1.500 tỷ đồng, nguồn vốn xã hội hóa là gần 270 tỷ đồng. Từ nguồn lực này, tỉnh đã hỗ trợ đầu tư xây dựng 696 công trình hạ tầng thiết yếu cho các xã, thôn vùng đặc biệt khó khăn. Ðến nay, 100% số xã đặc biệt khó khăn có đường ô-tô được cứng hóa đến trung tâm xã; 100% số xã có trạm y tế đạt chuẩn; 100% số hộ dân ở các xã, thôn đặc biệt khó khăn được sử dụng điện lưới quốc gia; gần 98% số hộ dân tại xã, thôn đặc biệt khó khăn được sử dụng nước hợp vệ sinh. Bên cạnh đó, Ðề án 196 đã thực hiện hỗ trợ 9.431 lượt hộ nghèo, cận nghèo, với 283 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, gắn với chương trình OCOP, góp phần giảm nhanh tỷ lệ hộ nghèo.

Bình Liêu là một huyện miền núi, biên giới với tỷ lệ đồng bào DTTS chiếm tới hơn 96%, địa hình phức tạp, đời sống nhân dân trên địa bàn còn không ít khó khăn. Ðể hỗ trợ đồng bào thoát nghèo, bằng nhiều nguồn vốn, huyện đã đầu tư thêm các trạm biến áp, điện sử dụng pin năng lượng mặt trời khi dự án cấp điện cho các điểm/cụm dân cư dưới 20 hộ dân, đến nay 100% số hộ dân trên địa bàn huyện được sử dụng điện lưới ổn định. Phó Bí thư Ðảng ủy xã Lục Hồn Vi Thị Hoa cho biết: Trước đây chưa có điện, đời sống bà con các DTTS còn rất khó khăn, việc tiếp cận thông tin hạn chế, bà con không yên tâm phát triển sản xuất. Ðược sự quan tâm của các cấp và huyện, đến nay cả thôn đều sáng ánh điện, nhà nhà rộn rã tiếng cười, kinh tế phát triển, nhiều ngôi nhà cao tầng được xây mới; con em trong thôn yên tâm học hành, có thêm tri thức để làm giàu cho quê hương.

Từ nhiều nguồn vốn, huyện Bình Liêu đã xây dựng các tuyến đường giao thông kết nối tới 104 thôn, bản đi qua các xã: Ðồng Văn, Hoành Mô, Ðồng Tâm, Lục Hồn, Tình Húc, Vô Ngại, Húc Ðộng và thị trấn Bình Liêu với tổng chiều dài hơn 250 km. Công trình này có tổng mức đầu tư khoảng hơn 1.300 tỷ đồng từ nguồn ngân sách tỉnh và nguồn vốn huy động của chương trình nông thôn mới, Ðề án 196 (Chương trình 135); được triển khai thực hiện từ năm 2016 và hoàn thành đầu năm 2020. Chủ tịch UBND huyện Bình Liêu Nguyễn Thị Tuyết Hạnh chia sẻ: Tuyến đường kết nối giao thông này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với nhân dân các dân tộc trên địa bàn và huyện bởi nó sẽ hỗ trợ, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân vùng đồng bào DTTS, thay đổi diện mạo các thôn, bản, rút ngắn khoảng cách chênh lệch giữa các vùng, miền. Ðây cũng chính là kết quả của quá trình nỗ lực vươn lên của nhân dân các dân tộc và cố gắng của cả hệ thống chính trị huyện. Các thôn, bản của huyện từ chỗ điều kiện đi lại hết sức khó khăn, đặc biệt là khi mùa mưa lũ đến, giao thông chia cắt, nay đã có đường giao thông thuận lợi, ô-tô đi vào tận nơi. Nhờ đó, đời sống của người dân đã có nhiều khởi sắc, có nhiều điều kiện thuận lợi để tự vươn lên thoát nghèo bền vững.

Thôn Khe Lẹ là một trong những thôn đặc biệt khó khăn của xã Hà Lâu, huyện Tiên Yên. Nơi đây có gần 35 hộ đồng bào Dao với gần 200 nhân khẩu. Người dân vốn quen cảnh bám rừng để sinh sống, vì thế nguy cơ sạt lở đất đá luôn rình rập, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và tài sản của người dân. Bằng việc huy động sự chung tay giúp đỡ của các doanh nghiệp trên địa bàn, năm 2017, huyện Tiên Yên đã hỗ trợ vật liệu, cùng với nguồn kinh phí hỗ trợ của tỉnh 35 triệu đồng/hộ di dời thành công các hộ dân trong thôn đến nơi ở mới, an toàn hơn. Ðược sự quan tâm của các cấp chính quyền, thôn Khe Lẹ đã trở thành một trong những thôn điển hình của cả xã trong việc xây dựng nông thôn mới, xây dựng thôn, khu dân cư kiểu mẫu. Trưởng ban Công tác Mặt trận thôn Khe Lẹ Lý Thị Nga chia sẻ: Từ nguồn Chương trình 135 và Ðề án 196, người dân đã được hỗ trợ để xây dựng nhà ở mới khang trang; cơ sở hạ tầng như nhà văn hóa, đường giao thông đều được xây dựng kiên cố, thuận tiện cho sinh hoạt văn hóa cộng đồng... Hiện, cuộc sống của các hộ dân trong thôn ổn định và thôn cũng được tỉnh công nhận thoát khỏi diện 135. Tỷ lệ hộ nghèo trong thôn giảm nhanh theo từng năm.

Trong 5 năm thực hiện Chương trình 135, Ðề án 196, các vùng đồng bào DTTS và miền núi của huyện Tiên Yên đã được hỗ trợ hơn 127 tỷ đồng. Chỉ tính trong giai đoạn 2016 - 2019, chương trình đã hỗ trợ trực tiếp cho hơn 2.420 lượt hộ gia đình từ giống cây trồng, vật nuôi, xây dựng các mô hình sản xuất mới, chuyển giao nhiều mô hình phát triển kinh tế theo hướng giảm nghèo bền vững cho người dân. Một số mô hình đem lại hiệu quả và đang được nhân rộng như: mô hình nuôi gà Tiên Yên tại các xã Ðại Dực, Hà Lâu, Phong Dụ... Ðiển hình như gia đình anh Trần Văn Hoan ở thôn Bắc Lù được chính quyền địa phương hỗ trợ con giống và nguồn vốn sản xuất từ Chương trình 135, anh đã đầu tư vào nuôi gà Tiên Yên. Sau hai năm triển khai, mô hình gà của gia đình anh đã mang lại hiệu quả kinh tế cao, mỗi năm cho thu nhập hơn 200 triệu đồng. Từ các nguồn vốn hỗ trợ của chương trình, huyện Tiên Yên đã đầu tư xây dựng 67 công trình hạ tầng thiết yếu tại các xã, thôn đặc biệt khó khăn. Ðến nay, 100% số xã đặc biệt khó khăn có đường ô-tô đến trung tâm xã;100% số hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia; hơn 99,6% số hộ dân được sử dụng nước sinh hoạt hợp vệ sinh...

Trước năm 2016, huyện Ba Chẽ là địa phương có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất tỉnh (gần 35%) với 6 xã, 49 thôn trong diện ĐBKK. Xác định giảm nghèo là nhiệm vụ quan trọng, ngay từ khi triển khai Đề án 196, huyện yêu cầu các xã, thôn rà soát, đánh giá đúng hiện trạng, xây dựng lộ trình thực hiện cụ thể cho từng năm. Trên cơ sở đó, vận dụng linh hoạt các cơ chế, chính sách của trung ương, của tỉnh; trao quyền cho các cơ quan chuyên môn, các xã trong triển khai các dự án hạ tầng, phát triển sản xuất. Công tác tuyên truyền được địa phương đặc biệt coi trọng, qua đó đã nâng cao nhận thức, phát huy được sức mạnh nội lực của người dân trong công tác giảm nghèo. Đến nay huyện có 114 hộ dân viết đơn xin thoát nghèo; hiện tỷ lệ hộ nghèo của huyện còn dưới 3,7%.

Có thể khẳng định, các chính sách dân tộc được Quảng Ninh triển khai thực hiện có hiệu quả, ngày càng đi vào cuộc sống đã góp phần phát triển kinh tế - xã hội ở các vùng DTTS và miền núi, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống toàn diện cho người dân…/.