Tuy nhiên hành động để bảo vệ trẻ khỏi những rủi ro của thế giới kỹ thuật số và tăng khả năng truy cập nội dung trực tuyến an toàn lại rất ít.

Báo cáo "Trẻ em trong thế giới công nghệ số" của UNICEF trình bày cái nhìn toàn diện đầu tiên của tổ chức này về các khía cạnh khác nhau mà công nghệ kỹ thuật số đang ảnh hưởng đến đời sống và các cơ hội sống của trẻ em. Báo cáo này lập luận rằng Chính phủ và khu vực tư nhân không theo kịp tốc độ thay đổi, khiến trẻ em phải đối mặt với những rủi ro và nguy hại mới và khiến hàng triệu trẻ em bị thiệt thòi nhất bị bỏ lại phía sau. Báo cáo này cũng nghiên cứu các lợi ích mà công nghệ số có thể mang lại cho trẻ em bị thiệt thòi nhất, bao gồm cả trẻ lớn lên trong đói nghèo hoặc bị ảnh hưởng bởi tình trạng khẩn cấp nhân đạo. Lợi ích đó bao gồm tăng cường khả năng tiếp cận thông tin, xây dựng kỹ năng làm việc trong môi trường công nghệ số và mang lại cho trẻ em một nền tảng để kết nối và biểu đạt quan điểm của các em.

Cuộc sống số, nguy cơ không an toàn cho trẻ em?

Tuy nhiên, báo cáo của UNICEF cũng cho thấy hàng triệu trẻ em đang không được hưởng các lợi ích mà công nghệ số mang lại. Khoảng 1/3 ba thanh thiếu niên trên thế giới, tương đương 346 triệu người không được sử dụng internet, làm gia tăng sự bất bình đẳng và giảm khả năng của trẻ tham gia vào nền kinh tế ngày càng số hóa.

Báo cáo cũng phân tích internet làm tăng tính dễ tổn thương của trẻ em trước những rủi ro và nguy hại, bao gồm sử dụng sai thông tin cá nhân, truy cập vào nội dung độc hại và bắt nạt trực tuyến. Báo cáo cũng ghi nhận sự hiện diện khắp nơi của các thiết bị di động khiến việc truy cập trực tuyến của trẻ em ít được giám sát hơn và do đó tiềm năng rủi ro cao hơn.

Và các mạng kỹ thuật số như các trang web đen và các tiền tệ kỹ thuật số tạo điều kiện cho các hình thức bóc lột và lạm dụng tồi tệ nhất diễn ra, bao gồm nạn buôn người và lạm dụng tình dục trẻ em “theo đơn đặt hàng”.

Báo cáo trình bày những số liệu và phân tích hiện tại về tình hình sử dụng trực tuyến của trẻ em và tác động của công nghệ số tới phúc lợi của trẻ, tìm hiểu sâu hơn về những cuộc tranh luận đang ngày càng nóng về "nghiện" công nghệ số và ảnh hưởng có thể có của thời gian trực tuyến tới sự phát triển của não bộ.

Trưởng đại diện UNICEF và chuyên gia an toàn thông tin Ngô Việt Khôi

Theo thống kê, sau 20 năm kể từ ngày Việt Nam chính thức hòa mạng Internet, đến tháng 6/2017, cả nước đã có 64 triệu người dùng internet, chiếm 67% dân số. Việt Nam cũng nằm trong số các quốc gia có số người sử dụng Internet cao nhất ở châu Á. Truyền thông xã hội được phổ biến rộng rãi với 64 triệu người có tài khoản Facebook, trong đó phần đông là trẻ em và thanh thiếu niên.

Trong xu thế chung, các vấn đề trẻ em trong thế giới số trở thành vấn đề mới trong công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em. Nhằm hạn chế những rủi ro trên mạng cho trẻ em, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 56/2017/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/7/2017 quy định rõ trách nhiệm của từng chủ thể trong việc bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng. Theo đó, các cơ quan quản lý Nhà nước về thông tin, truyền thông, giáo dục, đào tạo, các tổ chức hoạt động vì trẻ em có trách nhiệm truyền thông nâng cao nhận thức, nâng cao năng lực, phổ biến kỹ năng cho cha, mẹ, người chăm sóc trẻ em về lợi ích, tác động tiêu cực của môi trường mạng đối với trẻ em, phòng ngừa, ngăn chặn hành vi xâm hại trẻ em trên môi trường mạng theo quy định của pháp luật. Cha, mẹ, giáo viên, người chăm sóc trẻ em có trách nhiệm giáo dục kiến thức, hướng dẫn kỹ năng an toàn cho trẻ em khi tham gia môi trường mạng. Trẻ em có bổn phận tìm hiểu, học kiến thức, rèn luyện kỹ năng tự bảo vệ mình khi tham gia môi trường mạng. Tổ chức, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ trên môi trường mạng phải hướng dẫn việc sử dụng dịch vụ, sử dụng các thiết bị công nghệ thông tin, tiếp cận thông tin để bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng.

Thứ trưởng Đào Hồng Lan phát biểu tại lễ công bố

Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Hồng Lan chia sẻ: “Tôi mong muốn các cơ quan, tổ chức có liên quan cùng hành động để tạo môi trường mạng an toàn cho trẻ em tham gia, sử dụng internet phục vụ cho việc học tập, nghiên cứu và khơi dậy niềm đam mê học hỏi, sáng tạo của các em. Đặc biệt, hướng dẫn các kỹ năng để trẻ em có thông tin và tham gia vào môi trường mạng được an toàn; bảo vệ bí mật riêng tư cho trẻ em và lấy trẻ em làm trung tâm khi xây dựng chính sách về công nghệ số”.

Theo ông Youssouf Abdel-Jelil, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam, chúng ta không thể phủ nhận rằng công nghệ số đã thay đổi đời sống và cơ hội sống của thế hệ trẻ nhất. Nếu được tận dụng đúng cách và được tiếp cận phổ quát cho mọi người, công nghệ số có thể là nhân tố tạo nên sự thay đổi cho những trẻ em bị bỏ lại phía sau. Đó là trẻ khuyết tật, trẻ em dân tộc thiểu số và trẻ em sống ở các khu vực khó khăn và khó tiếp cận, kết nối các em cùng với thế giới của những cơ hội và mang lại cho trẻ những kỹ năng cần thiết để thành công trong một thế giới công nghệ số. "Bảo vệ trẻ em trực tuyến không có nghĩa là kiểm soát nhiều hơn việc sử dụng internet mà là bảo vệ sự an toàn của các em. Chính phủ cần phối hợp chặt chẽ với khu vực tư nhân để theo kịp tốc độ thay đổi để bảo vệ trẻ em, đặc biệt là những em thiệt thòi nhất khỏi nguy cơ và nguy hại mới phải đối mặt", ông Youssouf Abdel-Jelil, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam phát biểu.

Lãnh đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thông tin thêm về các chương trình, hoạt động của Chính phủ Việt Nam về công tác trẻ em thời gian tới

Tại buổi công bố, các chuyên gia cũng đưa ra khuyến nghị thực tiễn để định hướng việc hoạch định chính sách hiệu quả hơn và thực hành kinh doanh có trách nhiệm hơn để đem lại lợi ích cho trẻ em bao gồm: Tạo điều kiện cho tất cả trẻ em truy cập vào nguồn tài nguyên trực tuyến chất lượng cao; Bảo vệ trẻ em khỏi bị tổn hại trực tuyến - bao gồm lạm dụng, bóc lột, buôn người, bắt nạt trực tuyến và tiếp xúc với các tư liệu không phù hợp; Bảo vệ sự riêng tư và danh tính của trẻ em trực tuyến; Dạy kỹ năng công nghệ số để trẻ có thông tin, được tham gia và an toàn trên mạng; Tận dụng sức mạnh của khu vực tư nhân để nâng cao chuẩn mực và thực tiễn đạo đức giúp bảo vệ và mang lại lợi ích cho trẻ em trực tuyến; Lấy trẻ em làm trung tâm của chính sách công nghệ số.

Đăng Doanh