Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới phê chuẩn Công ước Quốc tế về Quyền trẻ em. Trong gần 30 năm qua, Việt Nam luôn tích cực hành động để chăm sóc, bảo vệ toàn diện trẻ em và đã được những thành tựu quan trọng trong chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, chăm sóc sức khỏe, dinh dưỡng của trẻ em, tạo điều kiện để trẻ em được tiếp cận với giáo dục kiến thức, kỹ năng sống. Tuy nhiên, hiện nay chúng ta vẫn còn khoảng hơn 5 triệu trẻ em là trẻ em nghèo theo phương thức tính nghèo đa chiều. Trong đó tỷ lệ nghèo cao nhất là về vui chơi giải trí, sức khoẻ và nước sạch. Khả năng tiếp cận các bệnh viện tuyến trên của người nghèo sống ở khu vực miền núi chỉ bằng một phần ba so với người nghèo ở miền xuôi. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi của trẻ em thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi còn cao, cao nhất là vùng Tây Nguyên, Trung du và miền núi phía Bắc. Tỷ lệ nhập học mầm non của trẻ em còn thấp đặc biệt là trẻ em trong các hộ nghèo, trẻ em các xã đặc biệt khó khăn thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Việc tiếp cận dịch vụ vui chơi giải trí của trẻ em tại các xã đặc biệt khó khăn thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi con thấp. Hầu hết các xã đặc biệt khó khăn còn thiếu điểm vui chơi cho trẻ em. Bên cạnh đó, do nhiều ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ và các điều kiện tự nhiên, tại các tỉnh miền núi phía Bắc và Trung bộ vẫn còn nhiều gia đình rất khó khăn vào mùa đông giá rét, con em các đồng bào dân tộc thiểu số không có đủ quần áo ấm để mặc, chăm ấm để đắp.

Vấn đề bạo lực, xâm hại tình dục trẻ em vẫn diễn ra phức tạp. Trong hai năm 2017 - 2018 và 6 tháng đầu năm 2019, toàn quốc có 4.912 trẻ em bị xâm hại, trong đó số trẻ em bị xâm hại tình dục chiếm trên 80%. Song theo Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Thị Hà: "Vẫn còn những vụ việc bị phát hiện muộn, thiếu một số các chế tài để kết tội; bản thân trẻ em, người lớn thiếu kỹ năng phòng ngừa xâm hại bạo lực. Vẫn còn những khoảng trống trong vấn đề xử lý các vụ việc xâm hại trẻ em, nhất là xâm hại tình dục trẻ em trai".

Để giải quyết các thách thức trên, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà cho rằng, cần có các chương trình, kế hoạch hành động tổng thể, mang tính chất toàn quốc, tập trung nguồn lực cho các giải pháp chính sách, thực tiễn đối với các cấp, từ gia đình, nhà trường đến cộng đồng, triển khai các giải pháp trước mắt và chiến lược lâu dài. Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội đã có văn bản gửi xin ý kiến các bộ, ngành, địa phương về dự thảo Kế hoạch hành động quốc gia phòng, chống bạo lực, xâm hại trẻ em giai đoạn 2020- 2025.

Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành các Quyết định triển khai các chương trình, đề án về hỗ trợ trẻ em: Quyết định 1437/QĐ-TTg phê duyệt Đề án chăm sóc vì sự phát triển toàn diện trẻ em trong những năm đầu đời tại gia đình và cộng đồng giai đoạn 2018 – 2025; Quyết định 1438/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Hỗ trợ trẻ em khuyết tật tiếp cận các dịch vụ bảo vệ, chăm sóc, giáo dục tại cộng đồng giai đoạn 2018 – 2025; Quyết định số 588/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án vận động nguồn lực xã hội hỗ trợ trẻ em các xã đặc biệt khó khăn thuộc vùng dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2019 – 2025.

Bà Lesley Miller, Phó Trưởng đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tại Việt Nam cho biết UNICEF hoan nghênh các cam kết của Việt Nam về tích hợp quá trình phát triển đầu đời của trẻ vào Chương trình hành động Quốc gia vì trẻ em. Các bộ, ngành của Việt Nam cũng có sự hợp tác chuyên môn cao hơn trong thực hiện các kế hoạch hỗ trợ cho các gia đình có trẻ em tiếp cận các dịch vụ tốt hơn về dinh dưỡng, giáo dục, bảo vệ trẻ em, vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân để đáp ứng nhu cầu toàn diện của trẻ. "Nghiên cứu khoa học cho thấy, khả năng nhận thức của trẻ được tác động bởi môi trường và dinh dưỡng của người mẹ ngay từ khi còn trong bào thai. Những trẻ em được nuôi dưỡng tốt, được tương tác sớm và sống trong môi trường an toàn, thuận lợi trong những năm đầu đời sẽ có nhiều khả năng phát triển được tiềm năng tối ưu của mình", bà Lesley Miller nói.

Hiện UNICEF đang hợp tác với Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội, một số ngành liên quan, các cơ quan chính quyền địa phương, triển khai thí điểm dự án Phát triển trẻ thơ toàn diện tại 3 tỉnh: Điện Biên, Gia Lai, Kon Tum. Dự án này bao gồm chương tình tiếp cận toàn diện, giúp cho cha mẹ hiểu biết hơn về sức khỏe trẻ em, kết nối cha mẹ với sự hỗ trợ của cộng đồng; trẻ được tiếp cận bình đẳng các dịch vụ cơ bản về chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần để có thể thực hiện các quyền được sống, được phát triển, được học tập và bảo vệ bản thân. "Chúng tôi hy vọng những chương trình thí điểm này sẽ mang lại giá trị và cho thấy tính thực tiễn, thực hành tốt nhất trong giai đoạn tới. Hiện nay, chúng ta cần phải thúc giục các ngành và địa phương phải ưu tiên phân bổ ngân sách địa phương, tập trung vào dịch vụ chăm sóc bà mẹ trẻ em, dinh dưỡng, bảo vệ trẻ em, chăm sóc đầu đời cho trẻ em", theo Phó Trưởng đại diện UNICEF.

Trong 06 phiên làm việc, các Bộ, ngành và địa phương cùng nhau thảo luận Kế hoạch thực hiện các Đề án đặc biệt là các giải pháp thực hiện phù hợp để hoàn thành các mục tiêu, ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo hệ thống ngành, cơ sở triển khai thực hiện các Đề án theo nhiệm vụ được giao; Tăng cường phối hợp liên ngành và kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện các Đề án theo chức năng, nhiệm vụ được giao... Đồng thời, các đại biểu cũng chia sẻ tình hình bố trí nguồn lực và ngân sách làm công tác trẻ em, việc sắp xếp cơ cấu cán bộ làm công tác trẻ em của địa phương, nhất là sau Hội nghị trực tuyến toàn quốc do Thủ tướng Chính phủ chủ trì năm 2018. Các tổ chức quốc tế cũng đã chia sẻ kinh nghiệm trong việc triển khai thực hiện việc chăm sóc phát triển toàn diện trẻ em, hỗ trợ trẻ em khuyết tật và vận động nguồn lực cho công tác trẻ em đặc biệt là trẻ em vùng dân tộc thiểu số và miền núi…

Đăng Doanh