Dự kiến năm 2020 hỗ trợ đào tạo 9.000 lao động nông thôn, kinh phí dự kiến 11 tỷ đồng. Số lao động nông thôn được đào tạo có việc làm mới và làm nghề cũ nhưng có năng suất, thu nhập tăng lên tính đến tháng 9/2020 đạt trên 82%, góp phần đưa tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 60%, trong đó tỷ lệ lao động có văn bằng chứng chỉ 19,53%. Bên cạnh đó, tỉnh đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho gần 3.000 lượt cán bộ công chức xã/phường.

Theo báo cáo đánh giá về hiệu quả sau 10 năm triển khai thực hiện Quyết định 1956, tính đến nay hầu hết lãnh đạo, cán bộ chủ chốt ở các huyện, thành phố, các xã/phường, thị trấn và nhân dân trên địa bàn tỉnh đã nắm bắt được nội dung, chính sách về dạy nghề cho lao động nông thôn. Qua đó đã giúp lao động nông thôn thấy được sự cần thiết đối với việc học nghề để nâng cao chất lượng, hiệu quả đào tạo nghề, nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho lao động nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, thực hiện thắng lợi chương trình mục tiêu Quốc gia về Nông thôn mới tại địa phương.

Điểm nổi bật qua 10 năm thực hiện Đế án 1956 là Đắk Lắk đã xuất hiện nhiều mô hình dạy nghề cho lao động nông thôn có hiệu quả, như: Triển khai thí điểm một số mô hình đào tạo nghề cho lao động nông thôn trồng và khai thác nấm, chăn nuôi heo, chăn nuôi gà, trồng và chăm sóc cây tiêu, trồng và chăm sóc cây cao su, xây dựng dân dụng, mây tre đan kỹ nghệ, trồng dưa lưới. Điển hình là mô hình trồng và khai thác nấm ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Krông Ana, Trung tâm GDNN - GDTX huyện Krông Păk và trồng và chăm sóc cây tiêu ở Trung tâm GDNN - GDTX huyện Cư M’gar, mô hình triển khai đơn giản dễ áp dụng cho các đối tượng tham gia học nghề, kinh phí đầu tư không lớn, dễ chăm sóc, quản lý tại hộ gia đình.

Mô hình trồng và khai thác nấm số lượng người được học 200 người tỷ lệ có việc làm trên 95%, mức thu nhập bình quân của người nông dân trồng nấm bình quân 4-5 triệu đồng/tháng. Mô hình trồng và chăm sóc cây tiêu số lượng người được học 95 người, tỷ lệ có việc làm trên 90%, mức thu nhập bình quân của người nông dân trồng tiêu bình quân 9 - 10 triệu đồng/tháng. Các mô hình trên đã góp phần cho lao động nông thôn định hướng được nghề nghiệp của họ, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, tăng thu nhập, cải thiện đời sống nông thôn và được nhân rộng áp dụng rộng rãi cho các huyện trên địa bàn tỉnh và được các tỉnh thành đến học hỏi kinh nghiệm để triển khai như tỉnh: Gia Lai, Kon Tum, Vĩnh Long.

Ngoài ra, trong quá trình triển khai thực hiện đã có sự lồng ghép tốt với các chương trình khác, như: Chương trình xây dựng nông thôn mới, tái cơ cấu ngành nông nghiệp, khuyến công, khuyến nông…Công tác đào tạo nghề được triển khai thực hiện cơ bản đảm bảo theo tinh thần của Đề án 1956 và các văn bản hướng dẫn. Đồng thời, có những tác động tích cực trong việc nâng cao nhận thức đối với chính quyền các cấp và nhận thức của người dân về đào tạo nghề và học nghề; từ việc sản xuất theo thói quen, truyền thống, nay nhiều lao động nông thôn đã nhận thức được, để sản xuất nông nghiệp đạt hiệu quả, cần phải có tay nghề vững, phải biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Lao động sau khi học nghề đã vận dụng các kiến thức được học vào thực tiễn sản xuất, một số lao động đã mạnh dạn đầu tư mở rộng quy mô sản xuất để nâng cao hiệu quả, tăng thu nhập.

Ngoài ra, toàn tỉnh có 42 cơ sở GDNN cũng đã có nhiều cố gắng trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn, như:  chủ động phối hợp với địa phương, Trung tâm dịch vụ việc làm, doanh nghiệp, các hợp tác xã để giới thiệu việc làm cho học viên sau khi học nghề. Các cơ sở GDNN, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp, hợp tác xã đăng ký tham gia đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm cho lao động nông thôn. Bên cạnh đó, tính đến thời điểm báo cáo, tổng dư nợ cho vay vốn giải quyết việc làm  cũng đạt 104.614,07 triệu đồng, số hộ vay vốn 4.624 hộ, các đối tượng như: hội viên hội phụ nữ, nông dân, cựu chiến binh, học sinh, sinh viên, mỗi tổ chức đoàn thể đều được xem xét đề nghị cho hội viên được vay vốn phát triển sản xuất tạo việc làm có hiệu quả.

Ông Nguyễn Ngọc Chinh là học viên học nghề theo Đề án 1956 tại Trung tâm GDNN huyện Krông Ana, nay đã phát triển được mô hình trồng nấm bào ngư đạt hiệu quả cao ở huyện Krông Ana, được tỉnh Đắk Lắk nhân rộng trên địa bàn

Cùng trong 10 năm qua,  số giáo viên, nghệ nhân, người có tay nghề giỏi tham gia đào tạo nghề được đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm đào tạo nghề là 172 người. Chất lượng giáo viên, người dạy nghề tham gia đào tạo nghề cho lao động nông thôn trong những năm vừa qua nhìn chung đáp ứng được yêu cầu đào tạo nghề trình độ sơ cấp. Các giáo viên, người đào tạo nghề phần lớn đều có trình độ chuyên môn, có tay nghề cao đối với nghề tham gia giảng dạy (trình độ của giáo viên và người đào tạo nghề chủ yếu là đại học, một số có trình độ trung cấp, cao đẳng, thạc sĩ), tất cả người tham gia đào tạo nghề đều có nghiệp vụ sư phạm, kỹ năng đào tạo nghề, có kinh nghiệm trong việc đào tạo nghề cho lao động nông thôn.

Hiện nay các huyện, thị xã, thành phố đã bố trí cán bộ chuyên trách theo dõi về lĩnh vực GDNN thuộc phòng Lao động – Thương binh và xã hội là 15/15 đơn vị. Giai đoạn 2010 – 2019 toàn tỉnh tổ chức được 58 lớp đào tạo và tập huấn với sự tham gia của 3.079 lượt cán bộ quản lý đào tạo nghề, cán bộ theo dõi công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn các cấp được bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý và tư vấn chọn nghề, tìm việc làm cho lao động nông thôn. Công tác đào tạo, bồi dưỡng đã góp phần quan trọng trong việc nâng cao mặt bằng chung về trình độ và năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý, công chức cấp xã. Tỉnh cũng đã thành lập 319 đoàn kiểm tra giám sát việc đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại 518 lớp. Qua kiểm tra, giám sát nhìn chung các đơn vị đào tạo nghề cơ bản thực hiện theo đúng quy định của Quyết định số 1956.

Theo đánh giá của ông Trần Phú Hùng – Giám đốc Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Đắk Lắk cho rằng: Công tác đào tạo nghề được triển khai thực hiện cơ bản đảm bảo theo tinh thần của Đề án 1956 và các văn bản hướng dẫn. Ngoài ra quá trình triển khai thực hiện đã có sự lồng ghép tốt với các chương trình khác, như: Chương trình xây dựng nông thôn mới, tái cơ cấu ngành nông nghiệp, khuyến công, khuyến nông. Công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã hướng tới đào tạo theo nhu cầu của người học gắn với việc làm. Đồng thời, quá trình triển khai thực hiện đào tạo nghề cho lao động nông thôn đã có những tác động tích cực trong việc nâng cao nhận thức đối với chính quyền các cấp và nhận thức của người dân về đào tạo nghề và học nghề; từ việc sản xuất theo thói quen, truyền thống, nay nhiều lao động nông thôn đã nhận thức được, để sản xuất nông nghiệp đạt hiệu quả, cần phải có tay nghề vững, phải biết áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Bên cạnh những kết quả đạt được, ông Trần Phú Hùng cũng chỉ ra những tồn tại hạn chế, như:  Công tác thông tin tuyên truyền, tư vấn việc làm cho lao động nông thôn còn hạn chế. Hoạt động tư vấn, hướng nghiệp học nghề, việc làm chưa thật hiệu quả, chưa gắn công tác tuyển sinh, đào tạo nghề với giải quyết việc làm. Các chỉ tiêu đào tạo chưa đạt được theo kế hoạch đề ra. Sự phối hợp giữa các các thành viên thuộc ban chỉ đạo (BCĐ) cấp tỉnh chưa chặt chẽ, việc chỉ đạo thực hiện Đề án chủ yếu do cơ quan thường trực BCĐ thực hiện. Ở các địa phương, hoạt động của BCĐ Đề án cấp huyện còn hạn chế và có phần hình thức; cơ quan thường trực cấp huyện chưa chủ động trong việc tham mưu cho chính quyền địa phương lập, phê duyệt kế hoạch và tổ chức thực hiện Đề án hàng năm. Một số địa phương khi xây dựng Đề án chưa quan tâm xác định rõ đối tượng ưu tiên đào tạo nghề; chưa quan tâm đến các yếu tố đặc thù về lao động nông thôn, lao động dân tộc thiểu số, chưa quan tâm, hỗ trợ các học viên các điều kiện để sử dụng, phát huy nghề được học vào thực tiễn cuộc sống (như vốn, đất sản xuất).

Trang thiết bị được đầu tư tại một số đơn vị giáo dục nghề nghiệp chưa đồng bộ dẫn đến việc chưa đáp ứng các nhu cầu học nghề. Một số cơ sở đào tạo nghề chưa thật sự chú trọng đến chất lượng đào tạo, và cơ hội tìm kiếm việc làm, sử dụng nghề được đào tạo của học viên. Trong quá trình đào tạo, nhiều Trung tâm chưa gắn kết với các cơ sở sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp. Đội ngũ cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên đào tạo nghề ở một số cơ sở GDNN còn yếu, thụ động; chưa thu hút được các nghệ nhân, chuyên gia giỏi tham gia đào tạo nghề.

Vì vậy, để khắc phục những tồn tại,  hạn chế trên và phát huy những thành quả đã đạt được trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn trong thời  gian qua, tỉnh Đắk Lắk tiếp tục đề ra các mục tiêu và giải pháp cụ thể trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn trong  giai đoạn 2021 – 2025, cụ thể: Giai đoạn 2021 - 2025, kế hoạch đào tạo nghề cho lao động nông thôn 20.000 người, trong đó nghề nông nghiệp cho 12.000 người, phi nông nghiệp 8.000 người; Số nghề đào tạo là 110 nghề, trong đó nghề nông nghiệp 46 nghề, nghề phi nông nông nghiệp 64 nghề. Sau đào tạo có ít nhất 80% số người học có việc làm mới hoặc tiếp tục làm nghề cũ nhưng có năng suất, thu nhập cao hơn. Tổ chức biên soạn, phê duyệt bổ sung trên 30 bộ chương trình, giáo trình đảm bảo theo quy trình, quy định; Tổ chức 06 lớp bồi dưỡng cho 1.500 lượt cán bộ, công chức cấp xã. Dự kiến tổng kinh phí cho các hoạt động của Đề án là: 123.000 triệu đồng, trong đó từ ngân sách trung ương là 87.000 triệu đồng, ngân sách địa phương là 36.000 triệu đồng.

Để thực hiện được mục tiêu tiêu trên, tỉnh  đề ra các giải pháp trọng tâm như tập trung nâng cao hiệu quả của BCĐ các cấp, tăng cường công tác tham mưu đối với cấp ủy, chính quyền địa phương trong công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn.  Duy trì thường xuyên chế độ họp của BCĐ các cấp theo quy định. Tiếp tục quán triệt nâng cao nhận thức cho các cấp, các ngành về mục đích, ý nghĩa của công tác đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo Quyết định 1956. Tiếp tục đẩy mạnh thông tin tuyên truyền sâu rộng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về đào tạo nghề, về vai trò, vị trí của đào tạo nghề đối với phát triển kinh tế xã hội, tạo việc làm, nâng cao thu nhập để lao động nông thôn tại địa phương./.

Hoàng Cảnh