Một tình nguyện viên hỗ trợ cung cấp thực phẩm cho các gia đình có thu nhập thấp ở thành phố Panama trong đại dịch COVID-19 (ảnh: ILO)Theo Tổ chức Lao động Quốc tế, tổn thất về thời giờ làm việc năm 2021 do đại dịch sẽ cao hơn đáng kể so với số liệu ước tính đưa ra trước đây, do công cuộc phục hồi của các nước phát triển và các nước đang phát triển ở hai tốc độ khác nhau, đe dọa đến nền kinh tế toàn cầu nói chung.

ILO hiện dự báo thời giờ làm việc toàn cầu năm 2021 sẽ thấp hơn 4,3% so với mức trước đại dịch (quý IV năm 2019), tương đương với 125 triệu việc làm toàn thời gian. Đây là mức điều chỉnh đáng kể so với số liệu dự báo mà ILO đưa ra trong tháng 6 là 3,5%, tương đương với 100 triệu việc làm toàn thời gian.

Báo cáo nhanh số 8 của ILO: “COVID-19 và thế giới việc làm” cảnh báo rằng nếu không có những hỗ trợ tài chính và kỹ thuật cụ thể, sẽ tồn tại sự “phân hóa lớn” trong xu hướng phục hồi việc làm giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển.

Trong quý III năm 2021, tổng thời giờ làm việc ở các nước thu nhập cao thấp hơn quý IV năm 2019 là 3,6%. Ngược lại, con số này tại các nước thu nhập thấp ở mức 5,7% và tại các nước thu nhập trung bình thấp hơn là 7,3%. 

Nhìn từ góc độ khu vực, châu Âu và Trung Á ghi nhận mức tổn thất thời giờ làm việc thấp nhất so với các mức trước đại dịch (2,5%). Tiếp đến là châu Á và Thái Bình Dương, ở mức 4,6%; châu Phi, châu Mỹ và các quốc gia Ả-rập ghi nhận mức giảm lần lượt là 5,6%, 5,4% và 6,5%. 

Vaccine và chính sách kích thích tài khóa 

Sự phân hóa lớn này chủ yếu là do những khác biệt lớn trong việc triển khai vaccine và các gói kích thích tài khóa.

Số liệu ước tính cho thấy, với mỗi 14 người được tiêm vaccine đầy đủ trong quý II năm 2021, thị trường lao động toàn cầu sẽ được bổ sung thêm tương đương một việc làm toàn thời gian. Điều này có tác dụng đáng kể thúc đẩy công cuộc phục hồi.

Trên toàn cầu, giả sử nếu không có vaccine thì tổng mức tổn thất thời giờ làm việc trong quý II năm 2021 đã ở mức 6%, thay vì thực tế là 4,8%.

Tuy nhiên, việc triển khai tiêm chủng rất không đồng đều đồng nghĩa với việc hiệu quả tích mang lại cho các nước thu nhập cao là lớn nhất, không đáng kể ở các nước thu nhập trung bình thấp hơn và gần như bằng không ở các nước thu nhập thấp.

Sự mất cân bằng này có thể được giải quyết nhanh chóng và hiệu quả khi có sự đoàn kết toàn cầu lớn hơn trong vấn đề vaccine. ILO ước tính, nếu các nước thu nhập thấp được tiếp cận vaccine công bằng hơn thì chỉ cần trong hơn một quý, việc phục hồi thời giờ làm việc có thể bắt kịp được với các nền kinh tế giàu có hơn.

Các gói kích thích tài khóa cũng vẫn là một yếu tố then chốt trong quỹ đạo phục hồi. Tuy nhiên, khoảng trống về kích thích tài khóa phần lớn vẫn chưa được giải quyết, theo đó 86% các biện pháp kích thích toàn cầu tập trung ở các nước thu nhập cao. Số liệu ước tính cho thấy trung bình, với 1% GDP hàng năm được bổ sung thêm cho gói kích thích tài khóa, tổng thời giờ làm việc hàng năm tăng thêm 0,3 điểm phần trăm so với quý IV năm 2019. 

Cuộc khủng hoảng COVID-19 cũng tác động tới năng suất, người lao động và doanh nghiệp theo cách khiến sự chênh lệch lớn hơn. Khoảng cách về năng suất giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển dự báo sẽ tăng từ 17,5:1 lên 18:1 về giá trị thực, là mức cao nhất được ghi nhận kể từ năm 2005.

Ông Guy Ryder, Tổng Giám đốc ILO, cho biết: “Quỹ đạo hiện tại của thị trường lao động là quỹ đạo của một công cuộc phục hồi bị đình trệ, cùng với sự xuất hiện của những nguy cơ đi xuống và sự phân hóa lớn giữa các nước phát triển và các nước đang phát triển. Sự phân bổ vaccine và năng lực tài khóa không đồng đều đang định hình những xu hướng này và cả hai vấn đó đều cần được khẩn trương giải quyết”. 

“Tháng 6 vừa qua, Hội nghị Lao động Quốc tế đã thông qua Lời kêu gọi Hành động Toàn cầu vì một công cuộc phục hồi từ COVID-19 lấy con người làm trung tâm, một lộ trình mà các nước cam kết đảm bảo công cuộc phục hồi kinh tế và xã hội từ khủng hoảng mang tính bao trùm, bền vững và có khả năng chống chịu.

Đã đến lúc triển khai lộ trình này, một lộ trình hoàn toàn phù hợp với Chương trình Nghị sự Chung của Liên Hợp Quốc và Chương trình tăng tốc Toàn cầu vì Việc làm và An sinh Xã hội” - ông Ryder cho biết thêm./.