Lo con trượt trường PTTH công lập, chị Thúy Lệ (33 tuổi, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội) quyết định chi hơn 18 triệu đồng, bằng hai tháng lương, để giữ suất vào trường Phổ thông liên cấp Olympia. Số tiền này bao gồm phí ghi danh và phí giữ chỗ. Sau khi nộp về nhà trường sẽ không hoàn trả, không chuyển nhượng dưới mọi hình thức.

"Dù con học tốt, tôi vẫn sợ áp lực thi cử ảnh hưởng đến kết quả. Mua suất dự phòng cũng là mua sự yên tâm cho cả gia đình", chị Lệ chia sẻ. Nhiều phụ huynh thậm chí đăng ký 2-3 trường, chi phí đội lên đến hàng chục triệu đồng.

Chị Mai Hương (39 tuổi, quận Hà Đông, Hà Nội) dành cả năm theo dõi tuyển sinh của các trường Phổ thông liên cấp HAS, trường Nguyễn Siêu để không bỏ lỡ cơ hội nộp hồ sơ cho con trai lớp 9. Đây là hai trường tư thục có tiếng, phù hợp với con trai chị và thuận tiện cho việc đi lại.

Năm nay, phí đặt chỗ tại trường Phổ thông liên cấp HAS được niêm yết công khai 10 triệu đồng/học sinh cho tất cả các hệ đào tạo và khối lớp. Nếu học sinh nhập học, số tiền này được khấu trừ vào các khoản đóng phí khác. Nếu không nhập học, phụ huynh không được lấy lại tiền. Tại trường Nguyễn Siêu, mức phí giữ chỗ là 6 - 8 triệu đồng. Dự kiến chị Hương phải bỏ ra gần 20 triệu đồng tiền phí giữ chỗ tại 2 trường tư thục cho con trai.

Chị Hương cho rằng nếu không đặt chỗ sớm, sau khi Hà Nội công bố kết quả thi vào lớp 10, nhiều trường tư đã chốt hồ sơ, con sẽ khó có cơ hội đăng ký.

"Dù số tiền bỏ ra không hề nhỏ, nhưng để con có suất trong trường tư chất lượng, tôi chưa từng do dự. Vợ chồng tôi sẵn sàng dốc hết hầu bao, chỉ mong con có suất dự phòng, bớt áp lực tâm lý nếu chẳng may trượt công lập", chị chia sẻ.

Hiện nhiều trường ngoài công lập trên địa bàn TP Hà Nội đưa ra thông báo tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2025-2026. Ngoài các khoản thu dự kiến như học phí, đồng phục, tiền bán trú, nhiều trường yêu cầu khi thí sinh khi ghi danh phải đóng trước khoản phí giữ chỗ. Nếu nhập học, nhiều trường sẽ khấu trừ khoản tiền này vào các chi phí trong năm. Nếu không nhập học, tùy trường, phụ huynh có thể nhận lại một phần, toàn bộ hoặc không được hoàn trả.

PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục cho biết, nhiều gia đình đăng ký trường tư không phải để học lâu dài mà chỉ để "giữ chỗ", trong khi vẫn mong con vào trường công. Điều này khiến tỷ lệ đăng ký ảo tăng cao, gây khó khăn cho các trường tư trong việc lập kế hoạch tài chính.

"Tuy nhiên, việc tranh cãi xảy ra vì đây là môi trường giáo dục. Đặt cọc trong các môi trường kinh doanh khác thường được chấp nhận tự động và không có bàn tán. Các nhà trường thu phí đặt cọc cao lại tuyên bố không trả lại nếu học sinh không vào trường khiến môi trường sư phạm vốn được xem là một không gian nhân văn, mô phạm bị tổn hại. Biến nhà trường trở thành một không gian buôn bán, và đẩy gánh nặng, khó khăn và những nguy cơ về từng gia đình" - PGS.TS Trần Thành Nam nhìn nhận.

Theo PGS.TS Trần Thành Nam, giải pháp lâu dài cần đến từ cả hai phía: Nhà nước cần mở rộng hệ thống trường công, đồng thời có chính sách hỗ trợ giáo dục tư thục để thu hẹp khoảng cách học phí. Ngoài ra, cần nghiên cứu các quy định về giới hạn phí đặt cọc, điều kiện hoàn phí hoặc thay thế tiền cọc bằng các cam kết hành chính nhằm tăng trách nhiệm của phụ huynh mà không làm tổn hại tính sư phạm của nhà trường.

Trước đó, trong hội nghị Hướng dẫn tuyển sinh năm học 2024-2025, Giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội Trần Thế Cương cho biết, trên địa bàn có hiện tượng giữ chỗ ở một số trường tư thục, và có trường đưa ra mức phí này rất cao. Các trường tư thục giải thích là “để đảm bảo ổn định cho công tác tuyển sinh, tránh việc nay nộp hồ sơ, mai lại rút gây xáo trộn tuyển sinh của nhà trường”.

Tuy nhiên, người đứng đầu ngành giáo dục Hà Nội bày tỏ sự không đồng tình và cho rằng: “Môi trường giáo dục, môi trường sư phạm cần đảm bảo tính nhân văn. Chúng tôi xin nhắc lại và khuyến cáo không nên làm việc đó. Vẫn biết rằng, phí giữ chỗ là sự thỏa thuận, đồng thuận giữa phụ huynh học sinh và chủ trường nhưng xét ở khía cạnh giáo dục, sư phạm là không hay. Vì vậy, tôi đề nghị các nhà trường rút kinh nghiệm về việc này”.

Dù vậy, các trường tư vẫn tiếp tục thu phí với lý do đảm bảo ổn định tuyển sinh, tránh tình trạng rút hồ sơ gây xáo trộn. Mùa tuyển sinh năm nay, mức phí giữ chỗ vẫn ở mức cao, dù từng bị phản đối.

Trịnh Hải