Đến cuối năm 2018, toàn tỉnh có gần 70% người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý được điều trị nghiện bằng các hình thức phù hợp, trong đó có 52,2% người được điều trị nghiện sử dụng liệu pháp điều trị thay thế bằng methadone; trên 22,2% đối tượng cai nghiện tập trung song chủ yếu là tự nguyện, còn lại người nghiện được cai nghiện tại gia đình cộng đồng và tại các cơ sở trại giam, nhà tạm giam. Tuy nhiên, tình hình tệ nạn ma tuý trên địa bàn tỉnh vẫn diễn biến, tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, hoạt động mua bán, tàng trữ, sử dụng ma túy tổng hợp trong giới trẻ (nhất là ma túy dạng đá và một số dạng mới có hình thức, nhãn mác trá hình tinh vi nguồn gốc từ Trung Quốc) có xu hướng tăng; số người nghiện ma túy chưa được điều trị còn cao và chưa có chiều hướng giảm; số đối tượng tù tha, người sau cai nghiện về cộng đồng tỷ lệ tái nghiện còn cao; có tình trạng người nghiện ma túy tham gia điều trị bằng thuốc thay thế Methadone tự bỏ trị liệu hoặc vẫn sử dụng các loại ma túy khác hoặc có biểu hiện mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy; công tác cai nghiện tại cộng đồng còn hình thức, chưa thực chất..., ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội cũng như thực hiện chính sách an sinh xã hội trên địa bàn.

Để cụ thể hóa quan điểm chỉ đạo của Trung ương về nghiện ma túy và điều trị nghiện tại Đề án đổi mới công tác cai nghiện ma túy ở Việt Nam đến năm 2020 (Quyết định số 2596/QĐ-TTg ngày 27/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ) và Nghị quyết số 98/NQ-CP ngày 16/12/2014 của Chính phủ về việc “tăng cường chỉ đạo công tác phòng, chống, kiểm soát và cai nghiện ma tuý trong tình hình mới”, tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều Kế hoạch để chỉ đạo, triển khai thực hiện như: Kế hoạch số 1977/KH-UBND ngày 16/4/2015 về thực hiện Đề án đổi mới công tác cai nghiện ma tuý giai đoạn 2015-2020 trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh; Kế hoạch số 1502/KH-UBND ngày 24/3/2015 về thực hiện tăng cường công tác phòng, chống, kiểm soát và cai nghiện ma tuý trong tình hình mới trên địa bàn tỉnh; Kế hoạch số 66/KH-UBND ngày 06/4/2017 về thực hiện Chương trình phòng chống ma túy đến năm 2020 trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, tỉnh đã ban hành nhiều giải pháp triển khai đồng bộ, quyết liệt.

Trước hết, tỉnh tập trung đầu tư nâng cấp, hoàn thiện cơ sở vật chất tại Cơ sở cai nghiện ma túy của tỉnh; chỉ đạo đổi mới hoạt động và nâng cao chất lượng công tác điều trị tại Cơ sở theo hướng đơn vị cung cấp dịch vụ cai nghiện, thực hiện cai nghiện cho đối tượng bắt buộc, tự nguyện, người không có nơi cư trú ổn định; bên cạnh công tác điều trị, cắt cơn, tập trung các hoạt động hỗ trợ tư vấn tâm lý, dự phòng tái nghiện, vui chơi giải trí, giáo dục nghề nghiệp, tạo việc làm cho người cai nghiện.

Thứ hai, ban hành chính sách hỗ trợ cho người cai nghiện ma túy tự nguyện, tập trung tại Cơ sở cai nghiện ma túy. Từ năm 2015, Hội đồng nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã ban hành Nghị quyết số 206/2015/NQ-HĐND ngày 15/7/2015 về chính sách hỗ trợ cho người tự nguyện chữa trị, cai nghiện ma tuý tại Trung tâm Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2015 -2020. Theo đó, người nghiện ma túy có hộ khẩu thường trú tại Quảng Ninh tự nguyện vào Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh từ đủ 6 tháng trở lên được hỗ trợ 100% chi phí cai nghiện (gồm tiền ăn, ở, điện nước sinh hoạt, văn nghệ thể thao, đồ dùng thiết yếu...) với mức hỗ trợ bằng mức chi của Nhà nước cho người cai nghiện ma túy bắt buộc tại Cơ sở. Với chính sách này, hằng năm tỉnh Quảng Ninh đã hỗ trợ cho 400-500 người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh có cơ hội được cai nghiện tự nguyện hòa nhập cộng đồng.

Do đặc thù hiện nay, người nghiện ma túy cai nghiện tập trung tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh chủ yếu (chiếm đến gần 70%) là nghiện ma túy tổng hợp nên tính chất, môi trường làm việc, sinh hoạt của học viên, cán bộ ngày càng phức tạp, áp lực. Để tạo điều kiện tốt hơn cho người nghiện yên tâm điều trị bệnh, đồng thời động viên, thu hút cán bộ yên tâm công tác tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh, cuối năm 2018, Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành Nghị quyết số 144/2018/NQ-HĐND quy định chính sách thực hiện cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh. Theo đó, từ ngày 01/01/2019, người cai nghiện ma túy bắt buộc, người cai nghiện ma túy tự nguyện có hộ khẩu Quảng Ninh và ký hợp đồng cai nghiện từ đủ 6 tháng trở lên sẽ được ngân sách tỉnh chi tiền ăn bằng 1,0 mức lương cơ sở/người/tháng; chi phí chăn, màn, chiếu, gối, quần áo, đồ dùng sinh hoạt cá nhân và băng vệ sinh đối với học viên nữ bằng 1,5 mức lương cơ sở/người/năm; hoạt đông văn nghệ, thể dục, thể thao, sách báo, xem truyền hình và các hoạt động vui chơi giải trí khác là 10.000đ/người/tháng; hỗ trợ học nghề nếu chưa được học và chưa có nghề... Cán bộ, công chức, viên chức người lao động làm việc tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh được hỗ trợ may trang phục, dụng cụ mức 2 triệu đồng/người/năm, đồng thời được trợ cấp 7,5 triệu đồng/người/tháng đối với bác sỹ và mức 2,5 triệu đồng/người/tháng cho các cán bộ còn lại.

Thứ ba, Quảng Ninh tập trung công tác tuyên truyền, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác quản lý và cán bộ trực tiếp thực hiện công tác cai nghiện ma túy các cấp, đảm bảo đủ điều kiện để thực hiện chức trách, nhiệm vụ được phân công. Đổi mới hình thức, nội dung tuyên truyền công tác phòng, chống và cai nghiện ma túy (nhất là tác hại của việc sử dụng ma túy tổng hợp, chất hướng thần mới…) phù hợp với từng nhóm đối tượng nhằm nâng cao nhận thức, chủ động dự phòng giảm nguy cơ mắc tệ nạn xã hội.

Hằng năm, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đều tổ chức các lớp tập huấn, củng cố kiến thức cho cán bộ theo dõi, quản lý công tác phòng chống cai nghiện ma túy các cấp. Năm 2019, để chuẩn hóa kiến thức về tư vấn, điều trị nghiện ma túy cho cán bộ các cấp, Sở đã phối hợp cùng Trường Đào tạo cán bộ, công chức lao động - xã hội tổ chức 05 lớp bồi dưỡng kiến thức cơ bản cho gần 200 cán bộ quản lý và 04 lớp bồi dưỡng kiến thức chuyên sâu về tư vấn và điều trị nghiện ma túy cho 140 cán bộ trực tiếp thực hiện cai nghiện ma túy thuộc các huyện, thị xã, thành phố (cấp tỉnh, huyện, xã), Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh theo chương trình khung Bộ Lao động- Thương binh và Xã hội ban hành tại Thông tư số 04/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28/4/2016. Việc tập huấn, đào tạo thường xuyên giúp cán bộ vững vàng, thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.

Thứ tư, tập trung triển khai các hoạt động thúc đẩy cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng như: (1) Ban hành Nghị quyết của Hội đồng nhân dân tỉnh quy định ngân sách tỉnh chi toàn bộ cho xác định tình trạng nghiện, chi phí khám sức khỏe, các xét nghiệm để chuẩn bị cắt cơn theo giá dịch vụ y tế; hỗ trợ cho người cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng tiền thuốc cắt cơn mức 650.000 đồng/người/lần; tiền ăn mức 40.000 đồng/người/ngày, thời gian tối đa 15 ngày; Hỗ trợ 01 lần tiền học nghề cho người cai nghiện chưa có nghề theo đơn giá nghề học nhưng tối đa 2.000.000 đồng/người. (2) Thí điểm triển khai cai nghiện ma túy tại các Điểm tư vấn, hỗ trợ người cai nghiện ma túy tại cộng đồng và cai nghiện bằng thuốc đông y do Việt Nam sản xuất như thuốc Cedemex. (3) Chủ động nắm tình hình và tháo gỡ khó khăn, đồng hành cùng các địa phương trong triển khai cai nghiện ma túy tại gia đình, cộng đồng.

Với nhiều giải pháp đồng bộ, trong những năm vừa qua, Quảng Ninh đã triển khai có kết quả Đề án đổi mới công tác cai nghiện ma túy đến năm 2020 theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và kỳ vọng đến năm 2020, nhận thức của các cấp, các ngành, người dân về nghiện và điều trị nghiện ma túy sẽ được thay đổi rõ rệt theo đúng quan điểm định hướng chỉ đạo của Chính phủ, giảm phát sinh người nghiện ma túy mới; 100% cán bộ làm công tác quản lý, tư vấn, cai nghiện ma túy được đào tạo kiến thức phù hợp;  90% người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý được điều trị nghiện trong đó chủ yếu là cai nghiện tự nguyện tập trung tại Cơ sở cai nghiện ma túy tỉnh và tại gia đình, tại cộng đồng, góp phần giảm tỷ lệ gia tăng người nghiện ma túy, giảm tác hại do nghiện ma túy gây ra đối với người nghiện và cộng đồng, đảm bảo an sinh xã hội và giữ vững trật tự an toàn xã hội./.