Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, thay mặt nước chủ nhà Việt Nam, Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Doãn Mậu Diệp chào mừng đại diện các nền kinh tế, các học giả, các cơ quan, doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học đã tới tham dự cuộc Hội thảo với chủ đề rất ý nghĩa và có ảnh hưởng trong bối cảnh hiện nay.

Thứ trưởng Doãn Mậu Diệp nhấn mạnh, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang là xu thế lớn trên toàn cầu, với động lực là sự phát triển về khoa học - công nghệ. Nền tảng của cuộc cách mạng này là công nghệ số và tích hợp các công nghệ thông minh để tối ưu hóa quy trình và phương thức sản xuất đã và đang tạo ra những thay đổi đột phá, có tác động mạnh mẽ đến sự phát triển kinh tế - xã hội ở mỗi quốc gia, trên từng khu vực và toàn cầu. 

Trong bối cảnh đó, giáo dục, đào tạo kỹ năng và an sinh xã hội là những vấn đề thu hút sự quan tâm của tất cả các nền kinh tế trong khu vực châu Á- Thái Bình Dương. Nhiều nguồn lao động và nghề nghiệp cũ sẽ mất đi, đồng thời xuất hiện nhiều nghề nghiệp mới trong lĩnh vực kỹ thuật số, lập trình, bảo vệ dữ liệu... Các yêu cầu về trình độ, kỹ năng của người lao động để đáp ứng yêu cầu việc làm cũng tăng lên; đặt ra các vấn đề phát triển giáo dục, đào tạo đáp ứng những yêu cầu thay đổi trong tương lai. Bên cạnh đó, thị trường lao động sẽ gặp những thách thức lớn về chất lượng, cung, cầu và cơ cấu lao động. Những vấn đề này không chỉ đe dọa tới việc làm của lao động trình độ thấp mà lao động có kỹ năng bậc trung sẽ bị ảnh hưởng nếu họ không trang bị các kiến thức mới, các kỹ năng sáng tạo cho nền kinh tế 4.0.

Về an sinh xã hội, trong những thập kỷ gần đây, khu vực châu Á-Thái Bình Dương đã có được sự tăng trưởng rõ rệt. Mức sống của người dân đã được cải thiện rất lớn. Hàng trăm triệu người đã có cuộc sống tốt hơn, năng suất hơn, mặt khác tạo ra những điều kiện thuận lợi cho các chính phủ trong khu vực nâng cao mức ngân sách dành cho an sinh xã hội. Số liệu thống kê cho thấy, trong số 26 quốc gia đang phát triển trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương, 21 quốc gia đã tăng tỉ lệ chi tiêu cho an sinh xã hội trong hai thập kỷ vừa qua.

Tuy nhiên, tỉ lệ bao phủ thực tế của an sinh xã hội ở các nước đang phát triển trong khu vực châu Á -Thái Bình Dương vẫn còn khá thấp; vẫn còn một số lượng lớn người dân trong khu vực bị để lại phía sau trong quá trình phát triển. Hơn nữa, dưới tác động của tiến trình số hóa, tự động hóa, theo dự đoán, chỉ riêng trong lĩnh vực chế tạo ô tô, hơn 60% người lao động được trả lương tại Indonesia và 73% ở Thái Lan sẽ đối mặt với nguy cơ thiếu việc làm do sự phát triển của tự động hóa. Ở Việt Nam,75% người lao động trong ngành điện tử và 86% trong ngành da giày và trang phục đối mặt với nguy cơ từ tự động hóa. Các nền kinh tế APEC có thu nhập cao như Hoa Kỳ cũng phải đối mặt với nguy cơ này, dễ làm gia tăng khoảng cách giữa các “công việc thú vị và công việc chất lượng thấp”.

Với khẩu hiệu “Không ai bị để lại phía sau” được khẳng định tại Chương trình nghị sự về Phát triển bền vững của LHQ tới năm 2030, cần phải có một sự thống nhất giữa các nước châu Á – Thái Bình Dương để đảm bảo các quyền về an sinh xã hội trong các thể chế quốc gia và các khuôn khổ hợp tác khu vực.  An sinh xã hội là một khoản đầu tư vào con người và vào phát triển kinh tế - xã hội lâu dài. Do đó, cần phải đảm bảo tất cả các chương trình an sinh xã hội một mặt phải thích nghi được với những thay đổi về nhân khẩu học, về kinh tế, xã hội và thiên tai thảm họa, mặt khác trợ cấp về an sinh xã hội phải không cản trở động lực làm việc. Các chương trình an sinh xã hội phải được xây dựng để đáp ứng tích cực đối với tình hình già hóa dân số và thừa nhận người khuyết tật cũng là một lực lượng kinh tế.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã thảo luận một số nội dung về hướng ưu tiên hợp tác, cơ chế hành động và khung thời hạn đối với những thách thức, cơ hội của giáo dục và đào tạo kỹ năng lao động, cũng như hệ thống an sinh xã hội trong kỷ nguyên kỹ thuật số; quá trình nâng cấp công nghệ nhanh chóng; những công cụ pháp lý nhằm tháo gỡ các thách thức và đón nhận những cơ hội trong xu hướng toàn cầu hóa.

Về lĩnh vực an sinh, các đại biểu đã tập trung đưa ý kiến về những giải pháp để đảm bảo các chương trình an sinh xã hội. Theo đó, một mặt các quốc gia phải thích nghi được với những thay đổi về nhân khẩu học, kinh tế, xã hội, thiên tai thảm họa; mặt khác cần đảm bảo việc trợ cấp về an sinh xã hội không trở thành vấn đề cản trở động lực làm việc của người dân. Các chương trình an sinh xã hội phải được xây dựng để đáp ứng tích cực đối với tình hình già hóa dân số; đồng thời thừa nhận người khuyết tật cũng là một lực lượng kinh tế.

Các kinh nghiệm, thông tin và quan điểm được chia sẻ trong Hội thảo lần này sẽ là cơ sở quan trọng cho Đối thoại cao cấp về phát triển nguồn nhân lực có thể đưa ra những hành động ưu tiên cho khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong bối cảnh kỷ nguyên số đang mang lại nhiều cơ hội và thách thức; hướng tới thực hiện thành công các mục tiêu “Tạo động lực mới, cùng vun đắp tương lai chung”, đặc biệt là mục tiêu “Không ai bị bỏ lại phía sau”.

Đăng Doanh