Thời gian qua, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Sơn La đã phối hợp với các cơ quan liên quan tiến hành điều tra ô nhiễm bom mìn trên địa bàn, trọng tâm tại các khu vực trong chiến tranh đã xảy ra xung đột với cường độ cao và địa bàn có bố trí trận địa trực tiếp đánh địch. Giai đoạn 2015-2023, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh tỉnh đã phối hợp xử lý hủy nổ thành công 14 quả bom trên địa bàn 10 huyện, thành phố.

Theo số liệu điều tra, khảo sát và đánh giá tác động của ô nhiễm bom mìn, vật nổ còn sót lại sau chiến tranh ở Việt Nam do Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh phối hợp với đơn vị chức năng thực hiện năm 2023, đã xác định diện tích, vị trí bị ô nhiễm trong tỉnh là 1.348 ha, chiếm 0,095% trên tổng diện tích của cả tỉnh. Số bom mìn, vật liệu nổ còn lại rất đa dạng về mặt chủng loại, mức độ nguy hiểm cao, có xuất xứ từ rất nhiều nước khác nhau.

Bom mìn sót lại sau chiến tranh tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, sức khỏe của người dân. Có thể kể đến như vào khoảng 9h30’ sáng 3/8/2022 tại phía ngoài điểm trường bản Phiêng Tiến, Trường Mầm non Phiêng Luông, xã Phiêng Luông, huyện Mộc Châu, tỉnh Sơn La xảy ra vụ tai nạn bom mìn rất nghiêm trọng. Nạn nhân là hai anh em ruột Vì Hoàng Khiêm (sinh năm 2015) và Vì Hoàng Khải (sinh năm 2018) là con em đồng bào dân tộc Thái đang theo người nhà đi lao động tại điểm trường bản Phiêng Tiến. Vụ tai nạn thương tâm khiến hai cháu bị thương nặng, bị găm nhiều mảnh bom trên khắp người. Nguyên nhân ban đầu được xác định do hai cháu nhặt được quả bom bi trên tỉnh lộ 102 và cầm theo để chơi, sau đó quả bom bi phát nổ.

Trước thực trạng đó, thời gian qua, các cấp, ngành của tỉnh Sơn La đã quan tâm công tác tuyên truyền, giúp người dân nhận biết và phòng tránh tai nạn bom mìn; đồng thời, hỗ trợ sinh kế giúp nạn nhân vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống.

Năm 2023, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch tuyên truyền phòng tránh tai nạn bom, mìn trên địa bàn tỉnh. Trong đó, yêu cầu, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh chủ trì, phối hợp với Trung tâm Hành động bom, mìn quốc gia Việt Nam (VNMAC) thực hiện các nội dung tuyên truyền nâng cao nhận thức phòng tránh tai nạn do bom, mìn tại các xã, phường trên địa bàn tỉnh bị ô nhiễm bom, mìn nặng bằng hình thức chiếu phim; phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông tuyên truyền trên loa phát thanh của cấp xã, phường; Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với VNMAC xây dựng kế hoạch nội dung chương trình thực hiện các nội dung tuyên truyền nâng cao nhận thức phòng tránh tai nạn bom, mìn và tổ chức cuộc thi “Đại sứ học đường” tại các điểm trường thuộc các xã bị ô nhiễm bom, mìn nặng, thực hiện các nội dung theo kế hoạch đã được phê duyệt; Sở Lao động – Thương binh và xã hội tổng hợp danh sách 12 nạn nhân bom, mìn có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn, đề nghị hỗ trợ sinh kế. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với VNMAC trong công tác hỗ trợ sinh kế cho nạn nhân.

Hoạt động truyền thông phòng tránh tại nạn bom mìn, vật nổ sau chiến tranh tại tỉnh Sơn La năm 2023 diễn ra từ ngày 17/11/2023 với nhiều hình thức kết hợp như: phối hợp với các cơ quan, đơn vị của tỉnh, các huyện thành thành phố trên địa bàn tỉnh; truyền thông, tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các nội dung giáo dục phòng, tránh tai nạn bom mìn trên các phương tiện truyền thông, hệ thống thông tin cơ sở; Tổ chức cuộc thi “Đại sứ học đường trong khắc phục hậu quả bom mìn, vật liệu nổ do chiến tranh để lại” cho học sinh các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn các huyện.

Sau một tháng triển khai với sự phối hợp chặt chẽ giữa VNMAC và các sở, ban ngành, các huyện, thành phố của tỉnh đã có hàng trăm tin, bài phát sóng liên tục trên hệ thống truyền thanh, phát thanh, truyền hình từ tỉnh đến cơ sở.

Song song với các hoạt động tuyên truyền, Ban Tổ chức đã phát động cuộc thi Đại sứ học đường trong khắc phục hậu quả bom mìn, vật liệu nổ do chiến tranh để lại tại 37 Trường THCS trên địa bàn các huyện Yên Châu và Mộc Châu. Đây là 2 huyện bị ô nhiễm bom mìn nặng và thu hút hơn 7.000 học sinh tham gia với các thể loại tác phẩm như: Tranh vẽ, truyện tranh, thơ, truyện ngắn, kịch...

Về công tác hỗ trợ sinh kế cho các nạn nhân bom mìn có hoàn cảnh khó khăn. VNMAC và Hội Hỗ trợ khắc phục hậu quả bom mìn Việt Nam đã phối hợp với Sở Lao động Thương binh và Xã hội tỉnh Sơn La sàng lọc, rà soát các đối tượng được hỗ trợ sinh kế. Hội Hỗ trợ khắc phục hậu quả bom mìn Việt Nam hỗ trợ sinh kế cho 10 nạn nhân bom mìn có hoàn cảnh khó khăn trong địa bàn tỉnh với tổng kinh phí 60 triệu đồng (mỗi nạn nhân 6 triệu đồng) và tiến hành các thủ tục cam kết và giám sát thực hiện, đảm bảo phát huy hiệu quả của số tiền hỗ trợ, giúp các nạn nhân tái hòa nhập cộng đồng, đồng thời giảm bớt khó khăn trong cuộc sống.

Với nhiều hoạt động tuyên truyền, nhận thức của người dân trên địa bàn tỉnh Sơn La đã được nâng lên. Người dân đã biết cách nhận biết và phòng tránh tai nạn bom mìn còn sót lại sau chiến tranh. Bên cạnh đó, hoạt động hỗ trợ sinh kế đã giúp người dân có điều kiện để vươn lên ổn định cuộc sống./.