Năm 2020, mặc dù chịu ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, nhưng quan hệ hợp tác quốc tế với các nước, các tổ chức, cá nhân có liên quan trong công tác tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ vẫn được triển khai thực hiện tích cực, hiệu quả.

Nhiệm vụ tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ ngày càng khó khăn, bởi thời gian chôn cất liệt sĩ đã lâu, thông tin về mộ liệt sĩ ngày càng ít, độ chính xác không cao, địa hình thay đổi tự nhiên theo thời gian và theo quá trình phát triển kinh tế-xã hội; công tác tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ đã được triển khai thực hiện qua nhiều năm, nhiều cơ quan, đơn vị, địa phương và nhiều tổ chức, cá nhân tham gia.

Quân khu 4 hiện có 6 đội với gần 300 cán bộ, chiến sĩ thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ  tại Lào. Đây là lực lượng thường xuyên hoạt động độc lập, xa sự quản lý trực tiếp và tính chất công việc khó khăn, phức tạp hơn các đội tìm kiếm, qui tập trong nước. Do vậy, Quân khu 4 luôn chú trọng lựa chọn những cán bộ, chiến sĩ có phẩm chất, năng lực, kinh nghiệm, nhất là khả năng giao tiếp bằng tiếng Lào và chú trọng quán triệt nâng cao nhận thức, bản lĩnh chính trị, đạo đức, xây dựng ý thức trách nhiệm và ý chí quyết tâm cao, chấp hành nghiêm kỷ luật, pháp luật, đường lối đối ngoại của hai nước. 

Thiếu tướng Phan Văn Sỹ, Phó chủ nhiệm Chính trị Quân khu 4 cho biết: “Hằng năm, quân khu đều chỉ đạo chặt chẽ công tác bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho các cán bộ thực hiện nhiệm vụ. Đơn cử như năm 2018, quân khu cử đoàn công tác sang Lào để kiểm tra các mặt công tác của các đơn vị thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, qui tập trên đất bạn”.

Tỉnh Hà Giang từng là chiến trường khốc liệt, những năm từ 1979-1989, có nhiều sư đoàn, lữ đoàn cùng lực lượng bộ đội địa phương chiến đấu. Giai đoạn này, các đơn vị từ cấp trung đoàn trở lên đều có nghĩa trang riêng, nằm sát biên giới. Cuộc chiến đấu ác liệt, kéo dài, nhiều nghĩa trang bị bom đạn cày xới, mất dấu tích, nhiều chiến sĩ khi hy sinh không lấy được thi hài. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở Hà Giang, nhiều đơn vị rút quân về tuyến sau, có đơn vị giải thể phục vụ nhiệm vụ mới... dẫn đến công tác bàn giao mộ liệt sĩ, nghĩa trang, danh sách liệt sĩ, sơ đồ mộ chí cho tỉnh Hà Giang chưa chính xác... Hiện nay, Hà Giang có 11 đầu mối đơn vị tham gia thực hiện dự án rà phá bom, mìn, vật liệu nổ để tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ. Vì thế, tỉnh Hà Giang đã kết hợp việc rà phá bom, mìn để phục vụ cho công tác tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ, đồng thời khai phá những vùng đất còn bom, mìn để mở rộng đất đai, phục vụ cho phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. 

Đại tá Trần Đại Thắng, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh Hà Giang chia sẻ kinh nghiệm: “Trước khi đi thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, qui tập các đơn vị sẽ trao đổi kỹ, thống nhất với 11 đội rà phá bom, mìn về kinh nghiệm tìm kiếm, phát hiện hài cốt liệt sỹ và di vật liệt sĩ trong quá trình rà phá. Trong khi tìm kiếm phải hết sức cẩn thận đến từng centimet đất và độ sâu tối thiểu là 3 mét dưới lòng đất. Khi rà phá kết hợp giữa quan sát bằng mắt thường với độ rung của máy để tìm kiếm chính xác hài cốt liệt sỹ”.

Một trong những kênh để thu thập thông tin mộ liệt sĩ xác thực đó là chủ động kết nối, khai thác các kênh, các nguồn thông tin từ các tổ chức, cá nhân, cựu chiến binh ở trong nước và nước ngoài để thu thập thông tin, tài liệu có liên quan đến quân nhân Việt Nam hy sinh, mất tin, mất tích trong chiến tranh, phục vụ công tác Nói về kinh nghiệm này, Đại tá Lê Tuấn Hiền, Chính ủy Bộ CHQS tỉnh Gia Lai cho biết: “Lâu nay, có những cựu binh ở bên kia chiến tuyến họ biết và họ có thông tin mộ liệt sĩ nhưng vì mặc cảm, sợ bị quy chụp nên né tránh. Các đơn vị tại Gia Lai đã tuyên truyền, vận động để những cựu binh mở lòng và khai thác được rất nhiều thông tin về mộ liệt sĩ, phục vụ hiệu quả công tác ”.

Các đội chuyên trách tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ ở Lào, Campuchia đã phối hợp với chính quyền địa phương các cấp và nhân dân của bạn, tập trung xác minh, xử lý, kết luận thông tin về mộ liệt sĩ được cung cấp, kết luận cơ bản những địa bàn đã nhiều lần tìm kiếm, với phương châm: Làm đến đâu, lập văn bản kết luận dứt điểm địa bàn đến đó. Đến nay, nhiều đơn vị đã kết luận, nắm chắc địa bàn tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ ở các địa phương của nước bạn. Đội Chuyên trách K70, Quân khu 7 vừa thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ trên địa bàn rất rộng ở các tỉnh tại Campuchia vừa tăng cường thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, qui tập hài cốt liệt sỹ trong nước.

Với trách nhiệm chính trị trước Đảng, trước nhân dân và lòng biết ơn sâu sắc đối với các anh hùng liệt sĩ đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế, các lực lượng làm nhiệm vụ TKQT và xác định HCLS đang từng ngày nỗ lực vượt khó, tích tích lũy kinh nghiệm, phấn đấu thực hiện tốt hơn nhiệm vụ TKQT và xác định HCLS, đáp ứng sự mong mỏi, tin tưởng của Đảng, Nhà nước, nhân dân, thân nhân, gia đình các liệt sĩ.