Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác Thương binh - Liệt sĩ và chăm sóc người có công với cách mạng, hơn 70 năm qua, hệ thống chính sách ưu đãi người có công không ngừng được bổ sung, hoàn thiện và thể chế hóa. Khởi đầu từ Sắc lệnh số 20/SL ngày 16/2/1947 của Chủ tịch Hồ Chí Minh về "Quy định chế độ hưu bổng thương tật và tiền tuất tử sĩ”, hệ thống chính sách từng bước được hoàn thiện, đối tượng ưu đãi tiếp tục được mở rộng, cơ bản đã bao phủ được hầu hết các đối tượng có công với cách mạng, người tham gia kháng chiến.

Bộ trưởng Bộ Lao động - TBXH Đào Ngọc Dung cùng Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơnthăm và tặng quà mẹ Việt Nam anh hùng ở huyện Kỳ AnhHiếp pháp năm 1992 quy định: Thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ được hưởng các chính sách ưu đãi của Nhà nước.”. Thể chế hóa quy định của Hiến pháp, ngày 29/4/1994, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh quy định Danh hiệu vinh dự Nhà nước” Bà mẹ Việt Nam anh hùng”, Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng và được sửa đổi, bổ sung ngày 29/6/2005 để phù hợp với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tháng 6/2012, Hội nghị lần thứ 5, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã đề ra Nghị quyết số 15-NQ/TW về một số vấn đề về chính sách an sinh xã hội giai đoạn 2012 - 2020”, trong đó thể hiện rõ quan điểm và chính sách ưu đãi người có công của Đảng và Nhà nước ta. Ngày 16/7/2012, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng, thêm một số chính sách ưu đãi mới. Đây là hành lang pháp lý để các cấp ủy, chính quyền, nhân dân làm tốt công tác Thương binh - Liệt sĩ, người có công với cách mạng. Cùng với hệ thống chính sách Trung ương, thời gian qua, Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Hà Tĩnh đã ban hành nhiều chính sách, văn bản kịp thời triển khai động bộ các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước nhằm thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội, tri ân người có công với cách mạng và thực hiện công bằng, tiến bộ xã hội.

Tỉnh ủy ban hành Chỉ thị số 12-CT/TU của Tỉnh ủy ngày 05/01/2007 về tăng cường sự chỉ đạo đối với công tác Thương binh - Liệt sĩ, người có công với cách mạng và tổ chức các hoạt động hướng tới kỷ niệm 60 năm ngày Thương binh - Liệt sĩ; Chỉ thị số 38/CT-TU ngày 17/3/2014 về tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng; Văn bản số 568-CV-TU ngày 10/4/2017 về tổ chức các hoạt động kỷ niệm 70 năm ngày Thương binh - Liệt sĩ; Kế hoạch số 90-KH/TU ngày 20/10/2017 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về quan triệt, triển khai thực hiện Chỉ thị số 14-CT/TW ngày 19/7/2017 của Ban Bí thư về tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người có công với cách mạng…; UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2642/QĐ-UBND ngày 05/6/2013 về phê Duyệt và triển khai Đề án hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở theo quyết định số 22/2013/QĐ-TTg; Kế hoạch số 44/KH-UBND ngày 29/11/2014 về  triển khai thực hiện chỉ thị số 31/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về ưu tiên đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho con liệt sĩ, con thương binh, bệnh binh nặng và nhiều quyết định, kế hoạch triển khai, chỉ đạo kịp thời các chính sách pháp luật về ưu đãi đối với người có công với cách mạng và phong trào ‘Đền ơn đáp nghĩa”.

Đến nay, toàn tỉnh Hà Tĩnh đã xác nhận, giải quyết chế độ chính sách cho 390.894 lượt hồ sơ đối tượng người có công. Trong đó, có 1.511 cán bộ lão thành cách mạng, 895 cán bộ Tiền khởi nghĩa; 26.469 liệt sỹ, 1.961 Bà mẹ Việt Nam anh hùng, 35 Anh hùng Lao động trong kháng chiến và Anh hùng LLVT; 37.364 thương binh, 10.025 bệnh binh; 6.462 người hoạt động kháng chiến bị nhiễm CĐHH và con đẻ của họ bị nhiễm CĐHH; 608 cán bộ hoạt động cách mạng bị địch bắt tù đày; 256 người có công giúp đỡ cách mạng (có công với nước); 215.217 người được tặng thưởng Huân huy chương kháng chiến và Huân, Huy chương các loại; 18.458 hưởng trợ cấp thờ cúng liệt sĩ.

Giám đốc Sở Lao động - TBXH Nguyễn Trí Lạc thăm và tặng quà cho các đối tượng người có công

ở xã Cẩm Hòa (huyện Cẩm Xuyên) nhân dịp Tết Nguyên đán Kỷ Hợi 2019

Hàng năm, Hà Tĩnh thực hiện chi trả  trợ cấp  thường xuyên  cho trên 45.000 người,  trợ cấp một lần 50.000 lượt người và các chính sách khác với kinh phí hơn 1.000 tỷ đồng. Đặc biệt, vào dịp tết nguyên đán và ngày Thương binh - Liệt sỹ (27/7) được các cấp, các ngành chỉ đạo, tổ chức trao quà của Chủ tịch nước đảm bảo kịp thời, chu đáo, đạt mục đích, ý nghĩa. Ngoài quà của Chủ tịch nước, UBND tỉnh, huyện, xã trích ngân sách trên 35 tỷ đồng/năm để tổ chức các hoạt động thăm hỏi, tặng quà cho người có công, dâng hoa, dâng hương tại các công trình ghi ơn các anh hùng liệt sĩ.

Đến nay, phong trào chăm sóc thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng phát triển mạnh mẽ, sâu rộng đến các tổ chức, cá nhân doanh nghiệp và toàn thể nhân dân trên địa bàn. Theo đó, các cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp, bằng nhiều nguồn hỗ trợ, tài trợ tích cực triển khai, thực hiện có hiệu quả các phong trào chăm sóc thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ và người có công với cách mạng bằng những việc làm thiết thực. Tính từ năm 2013 đến nay đóng góp hơn 43,556 tỷ đồng vào Quỹ “Đền ơn đáp nghĩa”; xây dựng mới 1170nhà,  sửa chữa 355 nhà  tình nghĩa  với  tổng giá  trị 42,741 tỷ đồng; tặng 2.524 sổ tiết kiệm, các trang thiết bị, đồ dùng thiết yếu trị giá hàng chục tỷ đồng; 100%   mẹ Việt Nam anh hùng được các đơn vị nhận phụng dưỡng; 98% xã, phường làm tốt công tác Thương binh - Liệt sĩ. Bên cạnh đó, bản thân thương binh, bệnh binh, thân nhân liệt sĩ, người có công với cách mạng cũng nổ lực phấn đấu vươn lên trở thành những tấm gương tiêu biểu, điển hình, là những nhân tố mới trong phát triển kinh tế, khoa học và các lĩnh vực của đời sống xã hội.

Thực hiện Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg ngày 26/4/2013 của Thủ tướng Chính phủ về hỗ trợ người có công với cách mạng về nhà ở, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 2762/QĐ-UBND ngày 05/9/2013 về việc phê duyệt Đề án hỗ trợ 5.158 hộ với tổng kinh phí là 155.500 triệu đồng; đến nay đã hỗ trợ và cấp kinh phí cho 4.598 hộ, trong đó: xây mới 2.349 căn nhà, sữa chữa 2.249 nhà với kinh phí 139,060 tỷ đồng; số còn lại 560 hộ không có nhu cầu hỗ trợ, có đơn tự nguyện xin rút 520 hộ (xây mới 292 hộ, sửa chữa 272 hộ).

Công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ, xây dựng và tu sửa nghĩa trang, nhà bia, đài tưởng niệm các công trình ghi công các liệt sĩ được quan tâm triển khai đồng bộ, chu đáo, nghiêm trang. Các hoạt động bàn giao, đón nhận và an táng hài cốt liệt sĩ tổ chức trang nghiêm, phù hợp với phong tục tập quán của từng địa phương và đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của thân nhân liệt sĩ. Đến nay, toàn tỉnh đã tìm kiếm, quy tập được 922 hài cốt (đón nhận từ Lào về 769 hài cốt, trong nước 147 hài cốt, các tỉnh bàn giao 6 hài cốt). Với phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm”, toàn tỉnh đã xây dựng 11 nghĩa trang liệt sĩ, 2 nhà bia cấp huyện; 259 nhà bia, đài tưởng niệm cấp xã. Từ năm 2013 đến nay hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nghĩa các trang liệt sĩ, nhà bia ghi tên liệt sĩ với tổng kinh phí lên đến hàng trăm tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước 78,671 tỷ đồng (ngân sách Trung ương 65,922 tỷ đồng, ngân  sách  địa  phương  13,749  tỷ đồng)  và  các nguồn xã hội hóa khác. Đặc biệt năm 2019, Hà Tĩnh tiếp tục được đầu tư, nâng cấp và đổi tên nghĩa trang liệt sĩ Nầm huyện Hương Sơn thành nghĩa trang liệt si Hữu nghĩa Việt Nam - Lào; xây dựng Đề án huy động nguồn lực duy tu, sửa chữa, nâng cấp  nghĩa trang liệt sĩ và các công trình ghi công liệt sĩ trên địa bàn tỉnh.

Hà Tĩnh long trọng tổ chức lễ an táng hài cốt liệt sỹ hy sinh tại Lào về nghĩa trang Nầm (huyện Hương Sơn)Nhìn chung, việc thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công với cách mạng và phong trào "Đền ơn đáp nghĩa" trên địa bàn đạt được nhiều kết quả, thể hiện sự tri ân đối với các liệt sĩ, gia đình liệt sĩ và người có công, góp phần cải thiện nâng cao đời sống vật chất và tinh thần đối với người có công với cách mạng trong tỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, quá trình triển khai thực hiện chính sách vẫn còn một số tồn tại, han chế. Trước  hết  là  nhận  thức, vai trò, trách nhiệm của  một  số  ít  tổ  chức,  cá  nhân  về  ý  nghĩa,  nội  dung chưa thật sâu sắc. Công tác quản lý và thực hiện chế độ, chính sách qua các thời kỳ vẫn chưa chặt chẽ, để xảy ra sai sót, tiêu cực ở một số nơi; trong lúc đó vẫn còn một số bất cập trong thực thi pháp luật về ưu đãi người có công với cách mạng, cần được xem xét, nghiên cứu, bổ sung như: Chế độ BHYT đối với thân nhân của người hoạt động cách mạng trước ngày 01/01/1945; người hoạt động cách mạng từ 01/01/1945 đến ngày khởi nghĩa tháng Tám năm 1945; trợ cấp một lần đối với thân nhân của Bà mẹ Việt Nam anh hùng, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Anh hùng Lao động trong thời kỳ kháng chiến, người hoạt động kháng chiến giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc làm nhiệm vụ quốc tế, người có công với cách mạng giúp đỡ cách mạng được truy tặng hoặc đã chết mà chưa được hưởng chế độ ưu đãi, BHYT đối với vợ hoặc chồng liệt sĩ tái giá  và một số người có công và thân nhân của họ vẫn chưa được hưởng chính sách do mất giấy tờ, thiếu thông tin hồ sơ; đời sống của một bộ phận người có công vẫn còn khó khăn, mức hưởng trợ cấp, ưu đãi người có công vẫn còn chưa cao.

Từ những hạn chế, bất hợp lý trong cơ chế, chính sách được phát hiện nêu trên, tỉnh Hà Tĩnh đã kịp thời tổng hợp để kiến nghị đến Bộ, ngành Trung ương xem xét đưa vào nội dung sửa đổi Pháp lệnh ưu đãi người có công lần này theo Chương trình đăng ký xây dựng văn bản pháp luật của Bộ Lao động - TBXH năm 2019. Trong thời gian, tới ngoài việc thực hiện tổ chức triển khai thực hiện Pháp lệnh sửa đổi khi được Quốc hội thông qua, cần phải tiếp tục triển khai đồng bộ một số giải pháp sau:

Một là, Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về ưu đãi đối với người có công và phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân, phát huy truyền thống yêu nước của dân tộc và các hoạt động tri ân thiết thực đối với người có công.

Hai là, Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp đối với công tác Thương binh - Liệt sĩ và người có công. Thực hiện đầy đủ, kịp thời các chế độ, chính sách mới sau sửa đổi Pháp lệnh ưu đãi đối với người có công với cách mạng; đẩy mạnh chăm sóc người có công, gia đình chính sách có nhiều khó khăn; tiếp tục rà soát, phối hợp kêu gọi hỗ trợ các phương tiện, đồ dùng thiết yếu đối với người có công theo kế hoạch và các hoạt động ‘Đền ơn đáp nghĩa” nhân kỷ niệm 72 năm ngày Thương binh - Liệt sĩ.

Ba là, Phối hợp đồng bộ các cấp, các ngành rà soát, tổng hợp, phân nhóm, tham mưu, xử lý các hồ sơ tồn đọng, vướng mắc về chính sách sau chiến tranh đảm bảo đúng, đủ điều kiện theo quy định tại Pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng và các văn bản hướng dẫn thi hành.Tăng cường công tác gặp gở’ đối thoại, giải quyết kịp thời đơn thư, khiếu nại, tố cáo; kiên quyết xử lý nghiêm những trường hợp sai phạm. Tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước của chính quyền cơ sở; công khai, minh bạch thông tin, kết quả giải quyết các chế độ, chính sách.

Bốn là,Thực hiện có hiệu quả Đề án tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ từ nay đến 2020 và những năm tiếp theo. Quán triệt, triển khai tổ chức thực hiện tốt Chỉ thị 24-CT/TW của Bộ Chính trị, Quyết định 1237/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản quy định, hướng dẫn của Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành có liên quan về tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ; kết hợp chặt chẽ việc cung cấp thông tin với tìm kiếm, quy tập, giám định ADN xác định danh tính  liệt sĩ.

Năm là, Xây dựng Đề án, huy động nguồn lực duy tu, sửa chữa, nâng cấp  nghĩa trang liệt sĩ và các công trình ghi công liệt sĩ trên địa bàn tỉnh gắn với thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban chấp hành Trung ương khóa XII và Chương trình hành động của Tỉnh ủy sau sát nhận đơn vị hành chính cấp xã. Tiếp tục đầu tư, nâng cấp và đổi tên nghĩa trang liệt sĩ Nầm huyện Hương Sơn thành nghĩa trang liệt sĩ Hữu nghĩa Việt Nam - Lào.

Thực hiện tốt công tác chăm sóc người có công với cách mạng và phong trào “Đền ơn đáp nghĩa” là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và của toàn dân, trước hết là của cấp ủy, chính quyền các cấp. Đây vừa là truyền thống đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, vừa là mục tiêu, động lực tiếp tục phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN, thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH, hội nhập quốc tế trong tình hình mới./.