Thời gian qua, nhiều vụ việc xâm hại quyền lợi người tiêu dùng đã gây xôn xao dư luận. Đơn cử, mới đây, hàng trăm khách hàng của một công ty bán tour du lịch ở TP HCM đã tố cáo doanh nghiệp này nhận tiền nhưng không tổ chức tour đúng cam kết. Không ít khách hàng mất hàng chục triệu đồng, thậm chí có người mất cả trăm triệu nhưng không thể liên lạc được với công ty sau khi thanh toán.

Tại Hà Nội, một chuỗi cửa hàng thực phẩm hữu cơ bị khách hàng tố cáo về việc quảng cáo thực phẩm “sạch” nhưng thực tế lại nhập nguyên liệu từ nguồn không rõ ràng. Sự việc chỉ bị phát giác khi một khách hàng phát hiện sản phẩm có dấu hiệu ôi thiu, nhưng cửa hàng từ chối giải thích và không cho đổi trả.

Cũng trong thời gian gần đây, các nền tảng thương mại điện tử xuất hiện tình trạng gian lận khi người mua nhận hàng không đúng mô tả, bị từ chối hoàn tiền hoặc bị chặn liên hệ với bên bán. Theo khảo sát của Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, có tới 60% khiếu nại trong lĩnh vực thương mại điện tử liên quan đến chất lượng hàng hóa và dịch vụ hậu mãi.

Theo ông Vũ Văn Chung - Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, những vụ việc trên chỉ là một phần nhỏ trong vô số trường hợp mà người tiêu dùng gặp phải mỗi ngày.

Ông Chung cho biết: “Cung cấp thông tin sai lệch là chiêu trò phổ biến, khi nhiều sản phẩm được quảng cáo quá mức, như mỹ phẩm ‘biến da xấu thành đẹp sau 7 ngày’ hay thực phẩm chức năng ‘chữa bách bệnh’ mà không có chứng cứ khoa học. Tiếp đó, lừa đảo trong giao dịch tràn lan trên các nền tảng thương mại điện tử. Người mua bị yêu cầu thanh toán trước nhưng không nhận được hàng hoặc nhận sản phẩm kém chất lượng”.

Bên cạnh đó, ông Chung cũng nhấn mạnh tình trạng xâm phạm dữ liệu cá nhân ngày càng phổ biến. Nhiều người liên tục nhận được cuộc gọi, tin nhắn chào mời vay tiền, mua bảo hiểm dù chưa từng đăng ký, cho thấy thông tin cá nhân bị mua bán trái phép.

Cuối cùng, từ chối bảo hành, đổi trả là hành vi gây bức xúc khi doanh nghiệp đặt ra chính sách bảo hành nhưng lại tìm cách né tránh trách nhiệm, khiến người tiêu dùng chịu thiệt mà không thể khiếu nại.

“Những hành vi trên không chỉ gây thiệt hại về tài chính mà còn làm giảm niềm tin của người tiêu dùng, đòi hỏi các biện pháp bảo vệ mạnh mẽ hơn”, ông Chung nhận định.

Giải pháp bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Theo Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, các cơ quan như Bộ Công Thương, Cục Quản lý thị trường, và các Sở Công Thương địa phương có trách nhiệm kiểm tra, xử lý các hành vi vi phạm. Tuy nhiên, trên thực tế, việc xử lý vi phạm còn nhiều hạn chế.

Ông Chung cho biết: “Các vụ việc vi phạm diễn ra với số lượng lớn nhưng việc xử lý còn chậm và chưa đủ sức răn đe. Chẳng hạn, một doanh nghiệp vi phạm bị phạt 50 triệu đồng, nhưng số tiền thu lợi từ hành vi sai phạm có thể lên đến hàng tỷ đồng. Điều này khiến vi phạm tiếp diễn”.

Cũng theo ông Hùng, việc khiếu nại hiện nay vẫn còn phức tạp, nhiều người tiêu dùng ngại đấu tranh vì mất thời gian và công sức.

Bên cạnh các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội như Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng đóng vai trò quan trọng trong việc tư vấn, hỗ trợ pháp lý cho người dân. Ngoài ra, báo chí cũng là kênh giúp phanh phui những sai phạm, gây sức ép buộc các doanh nghiệp phải thay đổi.

Theo luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng văn phòng Luật sư Tinh thông Luật (Đoàn Luật sư TP HCM), người tiêu dùng cần chủ động bảo vệ quyền lợi của mình bằng cách đọc kỹ hợp đồng, không thanh toán trước khi nhận hàng, yêu cầu hóa đơn và hợp đồng rõ ràng. Khi phát hiện vi phạm, nên khiếu nại ngay với cơ quan chức năng, các tổ chức bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng hoặc phản ánh tới các cơ quan báo chí, truyền thông.

Luật sư Bình cũng cho rằng cần tăng mức xử phạt đối với các hành vi vi phạm nghiêm trọng, đồng thời phát triển hệ thống khiếu nại trực tuyến để giúp người tiêu dùng dễ dàng phản ánh sai phạm.

“Trong bối cảnh thị trường ngày càng phát triển, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý mà còn cần sự chung tay của các tổ chức xã hội và chính bản thân người tiêu dùng. Chỉ khi mỗi người nâng cao ý thức và mạnh dạn đấu tranh với những hành vi sai phạm, chúng ta mới có thể xây dựng một thị trường minh bạch, công bằng”, luật sư Bình nhận định.