Theo thống kê, năm 2020, nước ta có khoảng 11,47 triệu người cao tuổi (NCT), chiếm 12% dân số. Trong đó có 1.981.987 người từ 80 tuổi; 4.776.994 NCT là nam; 7.661.100 NCT sống ở nông thôn (chiếm 65%). Tỷ lệ NCT thuộc hộ nghèo cao hơn bình quân chung của cả nước. Hơn 1,81 triệu NCT nhận trợ cấp hàng tháng; hơn 1,4 triệu NCT hưởng trợ cấp người có công với cách mạng và 3,1 triệu NCT đang hưởng lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội.

Để đảm bảo đời sống cho NCT, năm 2020, Bộ Tài chính cùng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội trình Chính phủ bố trí hơn 18.100 tỷ đồng để  thực hiện chính sách trợ giúp xã hội tại cộng đồng theo Nghị định số 136/2013/NĐ-CP ngày 21/10/2013 của Chính phủ, Chương trình mục tiêu trợ giúp xã hội. Trong đó, trợ giúp cho hơn 1,8 triệu NCT (bao gồm trợ cấp hàng tháng và mua thẻ bảo hiểm y tế), khoảng 10 nghìn NCT đang được nuôi dưỡng, chăm sóc tại các cơ sở bảo trợ xã hội. Đồng thời, có khoảng 1,4 triệu NCT hưởng trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng.

Theo báo cáo của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, cả nước có 3,2 triệu người NCT đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội (trong đó số NCT từ 60 tuổi trở lên đang hưởng lương hưu hơn 2,4 triệu người, NCT từ đủ 80 tuổi trở lên đang hưởng lương hưu hơn 307 nghìn người); NCT có thẻ BHYT là 12,1 triệu người. NCT được nhận trợ cấp xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng, lương hưu, trợ cấp BHXH thông qua cơ quan cung cấp dịch vụ công ích của Nhà nước, qua thẻ ATM. Hệ thống Trung tâm trợ giúp pháp lý thuộc ngành Tư pháp trong cả nước đã thực hiện trợ giúp pháp lý 682 vụ việc cho 682 NCT, trong đó 322 vụ tư vấn pháp luật, 341 vụ tham gia tố tụng; 19 vụ đại diện ngoài tố tụng.

Đã có 12 tỉnh, thành phố nâng mức trợ cấp xã hội, ban hành một số chính sách đặc thù để hỗ trợ cho NCT, giải quyết trợ cấp đối NCT từ 70-80 tuổi thuộc hộ nghèo, cận nghèo như tỉnh Quảng Ninh; huy động nguồn lực, tổ chức thăm hỏi, tặng quà, cấp thẻ bảo hiểm y tế, xe lăn, xây nhà tình nghĩa cho NCT có hoàn cảnh khó khăn như tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh, Tây Ninh, Hải Phòng.

Trong công tác chăm sóc sức khỏe, cả nước đã có gần 4 triệu NCT được khám sức khỏe định kỳ, 99% NCT được cấp thẻ BHYT và 3 triệu NCT có sổ theo dõi sức khỏe ban đầu; cả nước có 106 bệnh viện cấp trung ương và cấp tỉnh có khoa Lão khoa; 957 khoa khám bệnh có buồng khám riêng hoặc bố trí bàn khám riêng cho NCT; 10.183 giường điều trị nội trú ưu tiên cho NCT; 1.791 nhân viên y tế được đào tạo về lão khoa; hơn 1,57 triệu NCT được lập hồ sơ theo dõi sức khỏe.

Trung ương Hội NCT tổ chức tập huấn về công tác xã hội, chăm sóc sức khỏe tại cộng đồng cho gần 900 cán bộ, hội viên tại Lai Châu, Cao Bằng, Hòa Bình, Hưng Yên, Bình Thuận, Hải Dương; phối hợp với các ngành liên quan rà soát, cập nhật thông tin về NCT, cấp thẻ BHYT cho NCT theo quy định. Hội NCT Hải Phòng, Quảng Ninh, Sóc Trăng, Tiền Giang chủ động phối hợp với ngành Y tế địa phương, các tổ chức từ thiện xã hội tổ chức nhiều hoạt động tư vấn, khám sức khỏe, cấp thuốc miễn phí cho NCT.

Hoạt động văn hóa, văn nghệ người cao tuổi tiếp tục được các địa phương quan tâm, chú trọng, đã thu hút đông đảo người cao tuổi tham gia, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người cao tuổi. Các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao dành cho người cao tuổi như thể dục dưỡng sinh, khiêu vũ thể thao, bóng chuyền hơi, bóng bàn, cầu lông, bơi, cờ tướng được các địa phương duy trì. Tỷ lệ NCT tham gia các hoạt động thể dục thể thao ở khu vực nông thôn đạt khoảng trên 30% tổng số NCT, ở khu vực thành thị đạt trên 70% tổng số NCT. Theo báo cáo của các địa phương, có gần 80.000 câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao thu hút trên 3 triệu NCT tham gia, trong đó có khoảng trên 53.000 câu lạc bộ thể dục thể thao trên địa bàn cấp xã hoạt động thường xuyên. Cả nước đã có 56/63 tỉnh, thành phố phê duyệt Đề án, kế hoạch thành lập Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau; xây dựng được trên 3.000 Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau, vượt so với chỉ tiêu của Đề án.

Bộ Giao thông Vận tải đã chỉ đạo các đơn vị, Sở Giao thông vận tải, các Tổng công ty tăng cường các biện pháp hỗ trợ người cao tuổi trong giao thông tiếp cận; thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định hỗ trợ người cao tuổi tại các bến xe, bãi đỗ, ga đường sắt, cảng hàng không; thực hiện chính sách miễn, giảm giá vé với mức miễn giảm từ 25% đến 100% cho người cao tuổi khi tham gia giao thông công cộng. NCT đi xe buýt công cộng tại Thành phố Hà Nội, Hồ Chí Minh được miễn phí hoàn toàn. Bộ Xây dựng tích cực triển khai chương trình hỗ trợ nhà ở đối với người có công với cách mạng theo Quyết định số 22/2013/QĐ-TTg giai đoạn 2, nguồn vốn từ ngân sách nhà nước. Đến nay, các địa phương đã thực hiện hỗ trợ được cho 328 nghìn hộ (đạt 93,3%).

Ngoài ra, các trước và trong dịp Tết Nguyên đán, các chính quyền các cấp phối hợp với các cấp Hội NCT rà soát, lập danh sách người cao tuổi đủ điều kiện chúc thọ, mừng thọ để đề xuất với cấp uỷ, chính quyền, phối hợp chặt chẽ với các ngành, đoàn thể liên quan tổ chức chu đáo việc chúc thọ, mừng thọ theo Luật NCT. Theo thống kê, cả nước năm 2020 đã có 715.748 NCT được chúc thọ, mừng thọ; gần 6.600 cụ thọ tròn 100 tuổi được Chủ tịch nước tặng quà và thiếp mừng thọ. Mô hình Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau để chăm sóc và phát huy vai trò người cao tuổi được triển khai sâu rộng. NCT tiếp tục phát huy trong đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng, lãng phí và các tệ nạn xã hội, tham gia giữ gìn an ninh, trật tự ở cơ sở; các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, phong trào “Phòng chống các tệ nạn xã hội, ma túy, mại dâm”, phòng trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”, phong trào “Khuyến học, khuyến tài”. Qua tổng hợp, cả nước có 1,1 triệu NCT tham gia phòng chống tội phạm, trật tự an ninh ở địa bàn, khu dân cư; cung cấp thông tin có giá trị cho lực lượng công an, bộ đội biên phòng; có 664.835 NCT tham gia công tác Đảng, chính quyền, đoàn thể ở địa phương góp phần xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở.

Các loại quỹ của NCT ở các cấp tiếp tục có sự tăng trưởng, góp phần tích cực chăm sóc, phát huy vai trò NCT. Tính đến tháng 6/2020, cả nước có 9.951 xã, phường, thị trấn có Quỹ Chăm sóc NCT và Quỹ Chăm sóc và Phát huy vai trò NCT để hỗ trợ cho NCT khi ốm đau, qua đời, quà mừng thọ cho NCT, bồi dưỡng cho NCT luyện tập thi đấu thể dục, thể thao, văn nghệ. Một số địa phương chủ động được nguồn quỹ đã mở rộng, sử dụng cho mục đích phát huy vai trò NCT như cho hội viên vay để phát triển sản xuất kinh doanh dịch vụ, trích quỹ tổ chức các đoàn NCT đi tham quan các di tích lịch sử, văn hóa; hỗ trợ kinh phí để NCT được điều dưỡng sức khỏe tại các cơ sở điều dưỡng, góp phần nâng cao sức khỏe, tinh thần cho hội viên ở cơ sở.

Theo đánh giá của Bộ Lao động – TBXH, tuy bị ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19, nhưng công tác người cao tuổi năm 2020 vẫn được Chính phủ, các Bộ, ngành, đoàn thể và các địa phương quan tâm, chủ động triển khai thực hiện đầy đủ, kịp thời các chính sách đối với NCT. Đã có 12 tỉnh, thành phố nâng mức chuẩn trợ cấp xã hội cao hơn mức chuẩn quy định, cụ thể: Hà Giang, Quảng Ninh, Bắc Ninh, thành phố Hà Nội, Đà Nẵng, Bình Dương, Đồng Nai, thành phố Hồ Chí Minh, Quảng Nam, Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Vĩnh Phúc mức 1/3 mức lương cơ sở theo từng thời kỳ; một số tỉnh đã triển khai kịp thời nội dung của Thông tư số 96/2018/TT-BTC của Bộ Tài chính như: Thái Bình, Thanh Hóa, Bình Định, Hà Giang, Đồng Nai.

Trong năm 2021, Bộ Lao động – TBXH phối hợp với các bộ, ngành tập trung đánh giá, tổng kết các chương trình, đề án liên quan lĩnh vực công tác NCT giai đoạn 2010-2020 và đề xuất giai đoạn 2021-2030; tiếp tục tổ chức, triển khai thực hiện tốt Luật NCT và các chính sách, chương trình, đề án, dự án giai đoạn 2021 – 2030, bảo đảm thực hiện đúng, đầy đủ, kịp thời; xây dựng hồ sơ dự thảo Luật NCT sửa đổi. Tăng cường công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về công tác NCT, nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các ngành, các cấp và toàn xã hội trong công tác chăm sóc và phát huy vai trò của NCT; có giải pháp thu hút sự quan tâm, ủng hộ của các tổ chức, cá nhân đối với NCT nhân kỷ niệm ngày NCT Việt Nam (6/6) và ngày quốc tế NCT (01/10). Xây dựng chương trình, tài liệu, tổ chức đào tạo, tập huấn nâng cao năng lực của cán bộ, nhân viên công tác xã hội và cộng tác viên trợ giúp NCT; về điều dưỡng, chăm sóc sức khỏe, phục hồi chức năng đối với NCT. Tiếp tục nhân rộng mô hình các Câu lạc bộ của người cao tuổi, nhất là mô hình Câu lạc bộ liên thế hệ tự giúp nhau giai đoạn đến năm 2025 để trợ giúp cho người cao tuổi tại gia đình, cộng đồng./.